Mężczyznom - na zdrowie

Na zdrowie składa się zarówno soma, czyli zdrowe ciało, jak i psyche, czyli dobra kondycja psychiczna. Na ich styku znajduje się zdrowie seksualne. W przypadku mężczyzn każda z tych sfer wydaje się wstydliwa, a problemy wynikające z ich nieprawidłowego funkcjonowania mężczyźni zdają się traktować jako niegodne ich męskości.
 

Polak żyje krócej

W stosunku do Europejczyka ze starej piętnastki Polak żyje dziś o sześć lat krócej. Na początku przemian ustrojowych było to siedem lat – redukowanie tej różnicy nie idzie nam najlepiej. Polak żyje przeciętnie 76 lat, ale w zdrowiu, czyli bez ograniczeń sprawności, tylko 59. Najwyższa różnica w zdrowiu i długości życia między Polakami a Europejczykami z państw piętnastki dotyczy wieku 45-64 lata. To wiek produkcyjny!

– Samym leczeniem sobie nie poradzimy – twierdzi prof. Bogdan Wojtyniak, kierownik Zakładu-Centrum Monitorowania i Analiz Stanu Zdrowia Ludności. – Ważny jest poziom wykształcenia – on dramatycznie różnicuje poziom życia. Różnica w długości życia między osobami z wyższym i niższym wykształceniem wynosi 14 proc. To jak między Polską i Afryką! Na przykład na hipercholesterolemię, wywołującą choroby układu krążenia, cierpi 60,8 proc. mężczyzn w wieku 10-79 lat, wie o tym tylko co trzeci, a leczy się zaledwie 18 proc. Dlatego umieralność jest tak wysoka.
 

Znana z naszych łamów lekarka Izabela Pakulska lubi powtarzać, że optymalnie by było, gdyby mężczyzna dbał o swoje zdrowie tak, jak o samochód. – W swojej praktyce lekarskiej codziennie spotykam pacjenta, którego do gabinetu wpycha żona i krzyczy: „Pan sprawdzi, czy on ma prostatę” – mówi urolog dr Roman Sosnowski, pracujący w bydgoskiej Klinice Nowotworów Układu Moczowego i warszawskim Centrum Onkologii. – A mężczyzna jeszcze wyjaśnia: „to nie ja chciałem, to żona”. – To pokazuje nikły stan świadomości zdrowotnej w społeczeństwie. Zachorowalność na raka gruczołu krokowego w Polsce dramatycznie rośnie. Rośnie również liczba zgonów z tego powodu. W Norwegii zachorowalność na to schorzenie także wyraźnie rośnie, jednak liczba zgonów spada. To pokazuje, że tamtejsza polityka zdrowotna działa prawidłowo.

Choroby zakazane

I psyche. Człowiek zdrowy psychicznie respektuje potrzeby swoje i innych, jest dobrze przystosowany społecznie, akceptuje to, że życie i świat się zmieniają i nie do końca można je zrozumieć, jest odpowiedzialny za siebie i własne trudności.

W całej populacji osób zgłaszających się do psychiatry więcej jest kobiet, mężczyźni – tylko w starszym wieku. Często też przyprowadzają ich żony. Jeśli jednak sami nie dojrzeją do terapii, nie przyniesie ona najlepszego rezultatu. A zaburzeń nastroju w diagnostyce wychodzi coraz więcej. – W 2009 r. dużo więcej osób zgłaszało się z nerwicą i stresem, w 2011 więcej było zaburzeń osobowości. To oznacza psychopatyzację społeczeństwa – mówi prof. Tadeusz Parnowski z II Kliniki Psychiatrycznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii.

– Mężczyźnie z zaburzeniami osobowości odmawia się męskości, nie ma przyzwolenia na kłopoty psychiczne – mówi prof. Parnowski i dodaje: – Silny mężczyzna to mężczyzna ambitny, odpowiedzi na pytanie „kim jestem” szuka w pracy. Jeśli ją straci, traci osobowość. Kobieta to sobie wyrównuje – jeśli nie daje rady w obszarze pracy, to spełnia się w domu. Jeżeli mężczyzna nie daje sobie rady, zżera go stres, popada w depresję, alkoholizm, następuje destabilizacja jego funkcjonowania. Jeśli w takim stanie pójdzie do pracy, traktuje ją jako przymus, by udowodnić, że sobie radzi i jest kimś.

Zdrowie pod kołdrą

Inaczej problem widzi seksuolog prof. Zbigniew Lew-Starowicz, który przestrzega, że jeśli trzydziestolatek uznaje się za zdrowego, a ma „tylko” problem z erekcją, to może być to objaw zaburzeń w układzie krążenia i należy jak najszybciej to zdiagnozować. Zarówno Kościół zwraca uwagę na grzech masturbacji, jak i lekarze uwrażliwiają, że im ona częstsza, tym większe ryzyko opóźnienia wytrysku. Czy wiedzą o tym seksedukatorzy?

Znany seksuolog zachęca: – Nie ma tak zdrowej aktywności jak seks, który wzmacnia odporność, dobrze działa na krążenie, utrzymuje kondycję fizyczną i psychiczną na dobrym poziomie. Aby jak najszerzej korzystać z tej taniej metody prozdrowotnej, zalecam: cieszyć się życiem, okazywać sobie dużo czułości – a mężczyźni cenią sobie właśnie seks relacyjny, czyli w stałym związku – unikać dużych przerw w życiu intymnym, wreszcie rada podstawowa i dla mężów, i dla ich żon: kochajcie się!
 

Męskie piwko

W badaniach wciąż mało miejsca poświęca się wpływowi substancji psychoaktywnych na zdrowie mężczyzn, a to oni są ich częstszymi konsumentami – i mają na to przyzwolenie społeczne. Na skłonności do używania tych substancji wpływ mają geny, ale i czynniki kulturowe. – W dobie maskulinizacji zachowań kobiecych sięganie przez kobiety np. po alkohol jest bardziej akceptowane społecznie, bo to „samoleczenie” lęków czy depresji – mówi dr Bogusław Habrat z Zespołu Leczenia i Profilaktyki Uzależnień Instytutu Psychiatrii i Neurologii. – W świadomości społecznej mężczyźni sięgają po używki dla rozrywki czy dla kurażu. W związku z tym programy terapeutyczne skierowane są właśnie do kobiet – różnicują się nawet na programy dla kobiet ciężarnych, dla kobiet po menopauzie czy samotnych. A dla mężczyzn wciąż brak jest specjalistycznych programów. Te, które są, są bardziej konfrontacyjne i restrykcyjne, ale niekoniecznie lepsze niż te „kobiece”. Doktor Habrat postuluje, by pod tym względem bardziej zauważać mężczyzn – wtedy odsetek używających substancji psychoaktywnych powinien zacząć spadać.

Jak przyznaje prof. Parnowski, w polskim społeczeństwie normy i zasady wciąż są ważne, ale znaczą coraz mniej. – Szczycimy się, że jesteśmy społeczeństwem demokratycznym, a w praktyce oznacza to chaos: zanikają normy i zasady – komentuje psychiatra. W USA analizowano sposoby funkcjonowania zgodne z normami społecznymi. Wyniki są zatrważające: w 2007 r. wszyscy ludzie na świecie – w stosunku do norm z 1967 r. – byli zaburzeni psychicznie!

Nie wszystko można jednak zrzucić na stan wiedzy – czy raczej niewiedzy – chorych. Nawet rozpowszechnianie wiedzy o schorzeniach nie pomoże, jeśli uzdrowienia nie dozna najpierw system opieki zdrowotnej, począwszy od polityki prewencyjnej, czyli uświadamiania obywatelom postaw prozdrowotnych i szybkiego reagowania na niepokojące objawy. A bolączki systemu – w postaci kolejek czy wypierania dłużej chorujących na raka przez świeżo zdiagnozowanych – obserwujemy z rosnącym przerażeniem.

***
Przyczyną utraty potencjalnych lat życia mężczyzn są choroby krążenia (26 proc.), przyczyny zewnętrzne (22,4 proc.), nowotwory (22 proc.), choroby niedokrwienne (20 proc.), wreszcie samobójstwa (7,5 proc.), które są coraz większym problemem – większym nawet niż rak prostaty (1 proc.).
 

Monika Odrobińska fot. Michał Ziółkowski/Idziemy Idziemy nr 24 (507), 14 czerwca 2015 r.