Miasto konklawe i św. Róży

To były czasy! Mam na myśli XIII wiek… Jak co roku w maju wspólnota jezuitów z Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie udała się na wycieczkę, tzw. majówkę, żeby się wspólnotowo zintegrować, odprawić Mszę Świętą, zobaczyć coś ciekawego, no i zjeść dobry obiad. Tym razem wybraliśmy się do Viterbo, miasta położonego kilkadziesiąt kilometrów na północ od Rzymu. Słynie ono przede wszystkim z najdłużej trwającego wyboru papieża. Rzecz działa się właśnie w XIII wieku.

Z powodu niespokojnej sytuacji w Wiecznym Mieście Aleksander IV w 1257 r. przeniósł Kurię Rzymską właśnie do Viterbo. Tam też wybierano kolejnych papieży. Do historii przeszły wybory po zmarłym w 1268 r. Klemensie IV. Podziały między kardynałami, mieszanie się władców świeckich oraz brak skutecznych procedur wyborczych sprawiły, że mijały miesiące i… lata, a nowego papieża wciąż nie wybrano. Zdesperowany lud Viterbo postanowił zmusić kardynałów do podjęcia decyzji. Rozebrano dach pałacu i drastycznie ograniczono kardynałom żywność, a burmistrz miasta kazał ich zamknąć w pałacu na klucz, aż dokonają wyboru. Głodni, narażeni na słońce i deszcz kardynałowie doszli w tych okolicznościach do porozumienia. I tak po 33 miesiącach wybrano papieża, który przyjął imię Grzegorz X. Zamknąć na klucz to po łacinie cum clave, stąd też od tamtego czasu zgromadzenie kardynałów wybierających papieża nazywa się conclave – konklawe. Ze wzruszeniem stąpałem po kamiennej posadzce, która doskonale zachowała się od czasów tego pamiętnego wyboru papieża.

Sam Grzegorz X też był niezwykle ciekawym człowiekiem. Nazywał się Tebaldo Visconti, a w chwili gdy go wybrano, brał udział w krucjacie do Ziemi Świętej. W tym czasie nie był nawet kapłanem, ale był człowiekiem wybitnie uzdolnionym, wykształconym, mającym doświadczenie w różnego rodzaju kościelnych i świeckich misjach. W każdym razie trzeba było wysłać do niego posłańca, spytać, czy przyjmuje wybór, ściągnąć do Viterbo i wyświęcić. Zauważmy, że również obecnie obowiązujące prawo nie mówi, że na papieża można wybrać jedynie kogoś z kardynałów lub biskupów. Stąd też Kodeks Prawa Kanonicznego precyzuje, że gdyby wybrany na papieża „nie miał sakry biskupiej, powinien być zaraz konsekrowany na biskupa”. Warto wspomnieć, że jednym z papieży urzędujących w Viterbo po Grzegorzu X był Jan XXI, do tej pory jedyny Portugalczyk na tronie Piotrowym. Według jednej z wersji Jan XXI interesował się wieloma dziedzinami, w tym także chemią. Dokonując chemicznych eksperymentów, miał sam niefortunnie spowodować wybuch, w wyniku którego zmarł.

Patronką Viterbo jest św. Róża, zmarła w roku 1253 w wieku 18 lat. Jako nastolatka oddawała się praktykom pokutnym i nawoływała publicznie mieszkańców Viterbo do nawrócenia. W ten sposób ściągnęła na siebie gniew m.in. sekty katarów, której członkowie wygnali ją wraz z rodziną z miasta. Mogła do niego powrócić, gdy Viterbo zajęły wojska papieskie. Poprosiła wów- czas o przyjęcie do klasztoru klarysek, które jednak odmówiły, gdyż uboga Róża nie mogła wnieść żadnego posagu. Róża miała wówzas wypowiedzieć prorocze słowa: „Teraz mnie nie chcecie przyjąć, ale po mojej śmierci mnie przyjmiecie”. I rzeczywiście, kilka lat po jej śmierci zmumifikowane ciało złożono w kościele klarysek w Viterbo. Co roku
4 września odbywa się ulicami miasta niezwykła procesja z relikwiami świętej. Wybrani mężczyźni – aż stu – niosą w procesji ważącą podobno 5 ton i mierzącą 30 metrów wysokości konstrukcję, na szczycie której znajduje się figura św. Róży. W mieście zgaszone są światła, tak aby wyeksponować rozświetloną wieżę. Miejscowa przewodniczka opowiadała nam o tym z autentycznym entuzjazmem. A zatem nie pozostaje nic innego, jak 4 września przyjechać do Viterbo.

Dariusz Kowalczyk SJ dkowalczyk(at)jezuici.pl Idziemy nr 20 (452), 18 maja 2014 r.