Kościół katolicki na Litwie wspomina z wdzięcznością zmarłego 20 lat temu kard. Vincentasa Sladkeviciusa, metropolitę Kowna, represjonowanego w czasach komunistycznych.
Dane mu było doczekać wolnej Litwy, której całym sercem służył. „Ten kapłan niezłomnej wiary i żarliwej pobożności, nigdy nie pozwolił się zastraszyć. Chociaż na wiele lat uniemożliwiono mu sprawowanie misji biskupiej i pozbawiono wolności, dał świetlany przykład niezachwianej ufności w Bożą Opatrzność oraz lojalnej wierności Stolicy Apostolskiej” – pisał po jego śmierci papież Jan Paweł II.
Urodzony w 1920 r. żarliwy obrońca wiary katolickiej na Litwie pochodził z bardzo skromnej, chłopskiej rodziny, a prowadzone przez jezuitów gimnazjum ukończył tylko dzięki pomocy finansowej proboszcza. Ukończył seminarium duchowne i wydział teologiczny uniwersytetu w Kownie i w 1944 r. przyjął święcenia kapłańskie. Po czterech latach kapłaństwa został proboszczem, a następnie wykładowcą teologii dogmatycznej i prefektem w seminarium w Kownie.
W 37. roku życia otrzymał nominację na biskupa pomocniczego diecezji koszedarskiej. I choć 25 grudnia 1957 r. z rąk bp. Teofiliusa Matulionisa przyjął sakrę, władze nie pozwoliły mu pełnić funkcji pasterskich. Zesłano go do niewielkiej wioski Nemunelio Radviliskis, gdzie pozostawał przez 24 lata, praktycznie w warunkach aresztu domowego. Z pewnymi ograniczeniami mógł przyjmować duchownych i świeckich, ale nie mógł nigdzie wyjeżdżać. Od początków lat sześćdziesiątych angażował się w tajne kształcenie alumnów, a niektórych z nich nocą potajemnie wyświęcał na księży.
W 1971 r. wstąpił do działającego na Litwie w konspiracji zgromadzenia księży marianów. To z jego inspiracji powstało przemycane na Zachód i szeroko komentowane zwłaszcza w „Wolnej Europie” i „Głosie Ameryki” czasopismo „Kronika Kościoła katolickiego na Litwie”, które dokumentowało prześladowania Kościoła w tej części ZSRS.
W wyniku negocjacji radziecko-watykańskich podjętych z inicjatywy Jana Pawła II, w 1982 r. powrócił do diecezji koszedarskiej Sześć lat później polski papież mianował go kardynałem. W 1989 r. powierzył metropolitalną stolicę arcybiskupią w Kownie. Wtedy też został przewodniczącym Episkopatu Litwy.
Pielgrzymował do Polski na spotkanie papieża w Łomży z Litwinami mieszkającymi w Polsce. Sam z wielką radością we wrześniu 1993 r. gościł papieża z Polski. Z arcybiskupstwa w Kownie zrezygnował w 76 roku życia. Ostatnie lata zmagał się z chorobą nowotworową.
Jego pogrzeb, 1 czerwca 2000 r. w katedrze w Kownie był wielką manifestacją wiary Litwinów. W imieniu Episkopatu Polski żegnał go kard. Józef Glemp. „Zawsze ujmował swoją cichością, pokorą i grzecznością, a jednocześnie imponował patrzeniem na zmieniający się świat w świetle Ewangelii. W całkowitym oddaniu i służbie Kościołowi widział służbę dla narodu litewskiego. (…) Odchodzisz dziś do Pana, kochany nasz Bracie, Księże Kardynale. Wypraszaj więc przed tronem Boga przyjaźń i współpracę między naszymi narodami – litewskim i polskim – dla dobra całej Europy i Kościoła” – mówił wtedy Prymas Polski.
Co? Gdzie? Kiedy?
