Sakramenty w praktyce

Kontakt wielu katolików z Kościołem ogranicza się w praktyce do sakramentów. Może być to kontakt dość intensywny albo sporadyczny. Są wierni, którzy regularnie przystępują do spowiedzi i uczestniczą w Mszach Świętych, przyjmując Komunię. Ale są i tacy, którzy – jak to się mówi – Panu Bogu się nie naprzykrzają. Może na Wielkanoc lub przy okazji pogrzebu bliskiej osoby… We Włoszech można usłyszeć: Sono cattolico, ma non fanatico (Jestem katolikiem, ale nie fanatykiem). Okazuje się, że regularne uczestnictwo w Mszach niedzielnych jest dla niektórych fanatyzmem.

W rozumieniu relacji między sakramentem pokuty a Mszą mamy dwie szkodliwe skrajności. Z jednej strony utrata poczucia grzechu i moda na katolicki „dobroludzizm” sprawiają, że niektórzy prawie w ogóle się nie spowiadają, żyją po swojemu, często w sprzeczności z  elementarnym nauczaniem Kościoła, ale do Komunii spokojnie przystępują, i to nawet stosunkowo często. Z drugiej strony są tacy, którzy trwają w przekonaniu, że do Komunii można przystąpić bezpośrednio po spowiedzi, a potem lepiej nie, by nie narazić się na popełnienie świętokradztwa. W konsekwencji spowiadają się i do Komunii przystępują raz albo dwa razy do roku, na święta. Tymczasem w przyjmowaniu Komunii chodzi o bycie nie tyle „godnym”, ile „głodnym” Bożej obecności. Innymi słowy, jedni nie widzą grzechu ciężkiego nigdzie, a drudzy dostrzegają go prawie wszędzie. Potrzeba zdrowej katechezy, która uczyłaby katolickiej równowagi, a zatem niepopadania w niepotrzebne skrupuły, ale też nieulegania katolickiej wersji ideologii „róbta co chceta”.

Katechizmowy porządek sakramentów jest następujący: chrzest, bierzmowanie, Eucharystia, pokuta, namaszczenie chorych, kapłaństwo, małżeństwo. Pierwsze trzy sakramenty stanowią kolejne etapy inicjacji chrześcijańskiej. Jej początkiem i podstawą jest chrzest, po którym następuje bierzmowanie; Eucharystia natomiast stanowi jej szczyt. Tak było w Kościele starożytnym. Potem porządek sakramentalny zaczął się na Zachodzie zmieniać. Chrzest pozostał oczywiście na pierwszym miejscu, ale po nim następują – np. w Polsce – spowiedź, Komunia i bierzmowanie. W tej sytuacji wydaje się, że to bierzmowanie, a nie Eucharystia jest ukoronowaniem inicjacji chrześcijańskiej. Pytanie o porządek sakramentalny wprowadzania w wiarę katolicką jest jak najbardziej aktualne.

Największy problem jest chyba z bierzmowaniem. Chciano w nim widzieć sakrament „dojrzałości chrześcijańskiej”. Człowiek obdarowany darami Ducha Świętego miałby nie tylko zostać umocniony w swej wierze, ale też być gotowym do głoszenia jej innym. W praktyce jednak wygląda to tak, że bierzmujemy nastolatków, którzy w większości są dość dalecy od dojrzałości, a szczególnie dojrzałości w wyznawaniu Jezusa jako Pana. Stąd jest, niestety, sporo racji w prześmiewczym powiedzeniu, że bierzmowanie to uroczyste pożegnanie się z Kościołem w obecności biskupa. Rzeczywiście, w wielu przypadkach bierzmowanie oznacza, że wybierzmowanego już więcej w kościele nie zobaczymy – aż do momentu, w którym zechce mu się wziąć ślub kościelny. W każdym razie to bardzo ciekawa kwestia, kiedy udzielać bierzmowania. Można by udzielać go razem z chrztem albo niedługo przed Pierwszą Komunią, albo też później, nie nastolatkom, ale dwudziestolatkom.

Szkoda, że praktyka udzielania sakramentów nie jest dziś w Kościele przedmiotem głębszej refleksji, także w wymiarze dialogu ze wspólnotami prawosławnymi. Synod wydawałby się właściwym miejscem do poważnej rozmowy o tej kwestii. Niestety, jeśli dziś mówi się o sakramentach, to często w sposób zideologizowany, np. o święceniach kobiet albo żeby osoby LGBTQplus bardziej dopuścić do udziału w życiu sakramentalnym. No, ale nie traćmy nadziei…