Synteza 392. Zebrania plenarnego Episkopatu Polski w Zakopanem (opr. KAI)

Nowym szefem Redakcji Audycji Katolickich TVP został o. Michał Legan, rzecznik Jasnej Góry, medioznawca, wykładowca na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Ks. dr Marcin Iżycki został wybrany dyrektorem Caritas Polska na drugą, pięcioletnią kadencję.

Katechizacja w szkole i parafii, wzajemna komplementarność

Głównym tematem 392. zebrania plenarnego biskupów była katecheza - zarówno nauka religii w szkole, jak i katecheza przyparafialna.

Podczas dyskusji biskupi podkreślili konieczność ożywienia katechezy parafialnej i ewangelizacyjnej, która daje możliwość doświadczenia wiary, modlitwy i wspólnoty Kościoła

- stwierdza komunikat z obrad, wyjaśniając, że „apel o katechezę parafialną nie oznacza jednak rezygnacji z lekcji religii w szkole. Katecheza w parafii i lekcje religii stanowią bowiem dwie rzeczywistości wzajemnie się uzupełniające”.

- Biskupi są zgodni co do tego, że nie da się scedować przygotowania do sakramentów na szkołę, bo to nie jest jej funkcją - powiedział KAI abp Grzegorz Ryś. Podkreślił, że nauka religii w szkole nie “załatwi” wszystkiego, jeśli chodzi o formację młodego pokolenia do wiary. Wyjaśnił, że niezależnie od nauki religii w szkole, towarzyszyć musi temu katechizacja w parafii, gdzie – oprócz rodziny - następuje właściwa inicjacja wiary.

Z kolei bp Wojciech Osial, przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego KEP poinformował, że dyskusja poświęcona była zagadnieniu katechezy w wielu wymiarach, tak w odniesieniu do szkolnej lekcji religii, jak i katechezy przyparafialnej. Mocno skoncentrowana była uwaga na ożywieniu katechezy w parafii. Powstał apel, aby w diecezjach tworzone były szkoły katechistów. Urząd katechisty utworzył niedawno papież Franciszek. Katechista rozpoczyna swoją służbę wśród tych, którzy są na peryferiach wiary i moralności. Ma być świadkiem wiary, nauczycielem, mistagogiem prowadzącym do przyjęcia sakramentów świętych i towarzyszem w dalszej wierze.

W opinii przewodniczącego Komisji Wychowania Katolickiego, trzeba też "skupić się na wyzwaniach ewangelizacyjnych, aby docierać do tych, którzy mają różne trudności". Biskupi nie chcą ponadto pomijać tych młodych osób, które wprawdzie już wypisały się z lekcji religii, gdyż chcą im proponować alternatywne formy formacji religijnej.

Biskupi zastanawiali się też nad kierunkami nowelizacji „Dyrektorium katechetycznego”. Dokument ten stanowi m.in. podstawę do opracowywania programu katechizacji i podręczników. Polskie „Dyrektorium katechetyczne” ma już ponad dwadzieścia lat.

Żyjemy natomiast w czasach, które przechodzą bardzo intensywne przemiany kulturowe, religijne, społeczne. Potrzeba więc nowego dokumentu, który podejmie rodzące się wyzwania i który zarysuje drogi dla nowej katechezy

- mówił w niedawnym wywiadzie dla KAI przewodniczący Komisji Wychowania Katolickiego KEP.

W tym celu powołany został zespół, który rozpoczął już prace nad pierwszym schematem koniecznych zmian. Wszystkie propozycje będą poddawane konsultacjom i przedstawiane oraz omawiane na kolejnych zebraniach plenarnych Episkopatu. - W "Dyrektorium" trzeba będzie mocno podkreślić wyzwania ewangelizacyjne oraz obecnie przemiany religijne, przemiany związane z pandemią, mamy napływ Ukraińców. Musi z nim zostać zawarta kwestia odnowy katechezy parafialnej oraz odwieczny problem katechizacji dorosłych. To jest pytanie o formację religijną w rodzinach. Rodzina jest pierwszym środowiskiem wiary - dodał bp Osial.

Odnosząc się do zjawiska rezygnacji części młodzieży ze szkolnych lekcji religii abp Ryś powiedział KAI, że udział w tych zajęciach jest niewątpliwie jakimś znakiem przynależności do Kościoła, ale młodzi podejmują nieraz decyzje bardzo szybko czy wręcz lekkomyślnie. Ponadto wynikają one z wielu czynników, niekoniecznie z utraty wiary.

Zdaniem metropolity łódzkiego, niepokój mogą zaś wzbudzać spadki innych wskaźników, a dotyczące zwłaszcza pokolenia 18-24-latków. Chodzi o liczbę dominicantes (uczestników niedzielnej Mszy św.), communicantes (przyjmujących w niedzielę Komunię św.) i tych, którzy się regularnie modlą.

Tu spadki są bardzo istotne, jeśli nie alarmujące

- ocenia hierarcha.

Abp Ryś zwraca uwagę, że jeśli chodzi o grupy wiekowe, to najszybciej sekularyzacja dokonuje się wśród osób pomiędzy 18 a 24 i 25-34 lata. Z jednej strony wyniki te diagnozują jakość szkolnej religii, tzn. pokazują, że wcale nie musi ona przekładać się na wiarę, pobożność, modlitwę i doświadczenie Pana Boga. Po drugie, uważa duchowny, jeśli ta tendencja się utrzyma, to wpłynie negatywnie na przekaz wiary następnemu pokoleniu: ludzie, którzy nie chodzą do kościoła z pewnością nie będą prowadzić do niego swoich dzieci.

To, co w Polsce było zawsze mocne: międzypokoleniowy przekaz wiary w rodzinie, dzisiaj - w opinii socjologów - jest bardzo poważnie zagrożony

- zwraca uwagę metropolita łódzki.

Diecezjalny etap synodu o synodalności

Drugim istotnym tematem spotkania biskupów w Zakopanem było podsumowanie diecezjalnego etapu zwołanego przez papieża Franciszka synodu o synodalności. Odpowiedzialny z ramienia Episkopatu za prowadzenie tego etapu w Kościele w Polsce jest abp Adrian Galbas jako przewodniczący Rady Apostolstwa Świeckich.

Abp Galbas przypomniał, że obecnie Kościół w Polsce znajduje się na etapie zbierania syntez, spływają one z poszczególnych diecezji od wspólnot zakonnych i wielu różnych ruchów katolickich. Opracowania te będą przyjmowane do 30 czerwca i są gromadzone przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego (ISKK), który - wsparty przez kompetentne osoby - opracuje syntezę ogólnopolską. Zostanie ona opublikowana około połowy sierpnia.

Zgodnie z watykańskim vademecum, wszystkie syntezy powinny być upublicznione, więc każdy będzie miał dostęp do polskiej syntezy prac synodalnych. “Sądzę, że będzie to także okazja do zorganizowania dyskusji i zastanowienia się jak jest, jak powinno być i co zrobić, żeby było “jak najbliżej tego, jak powinno być” - powiedział KAI abp Galbas.

Arcybiskup bardzo pozytywnie ocenił jakość spotkań zespołów synodalnych.

Na początku wielu odchodziło do synodu jak do jeża, ale potem, kiedy pozbyli się swoich uprzedzeń to zobaczyli, że to nie jest jeż, a przynajmniej, że nie ma jakichś kłujących kolców

- stwierdził duchowny.

Okazało się także, jak zaznaczył, że choć Kościół w Polsce jest zróżnicowany, to wiele problemów ma wspólnych.

Dyskusje koncentrowały się, co widać w nadesłanych już dokumentach, w takich obszarach jak relacje duchowni - świeccy i jakość duszpasterstwa ze szczególnym uwzględnieniem ludzi młodych

- powiedział KAI abp Galbas.

Nawiązując do hasła synodu: "Ku Kościołowi synodalnemu: komunia, uczestnictwo i misja" abp Galbas z niepokojem zauważył, że w wypowiedziach synodalnych najsłabiej jest zauważana kwestia misyjności Kościoła.

Prowadzi to do bardzo pesymistycznego wniosku, że jesteśmy w Kościele w Polsce tak zakręceni wokół siebie samych i naszych własnych spraw, że zapominamy o tej najważniejszej, dla której Kościół istnieje czyli o ewangelizacji

- powiedział duchowny. Jego zdaniem ten wniosek powinien bardzo mocno dać do myślenia Kościołowi w naszym kraju i skłonić do pytania, dlaczego tak się dzieje.

Abp Galbas powiedział, że troską biskupów jest teraz to, aby wraz z przekazaniem syntez - z diecezji, zakonów czy ruchów - duch synodalny nie obumarł.

Jest już pomysł na wsparcie tych zespołów, które będą tego chciały po to, żeby - najkrócej mówiąc - było więcej Kościoła w Kościele, więcej Kościoła w parafii na wszystkich jego poziomach. Myślę, że to ma szansę się udać, oczywiście pod warunkiem, że będziemy tego chcieli

- spuentował koordynator synodu w Polsce.