18 VI 1988: 117 męczenników z Wietnamu

Na kanonizację 117 męczenników, którzy w latach 1745-1862 zginęli na terenie dzisiejszego Wietnamu, komunistyczne władze tego kraju nie puściły katolików do Rzymu. W uroczystości na placu Świętego Piotra uczestniczyło 18 czerwca 1988 roku tylko kilka tysięcy Wietnamczyków z diaspory, a także wierni z Francji i Hiszpanii, czyli z krajów, z których pochodzili misjonarze zamęczeni w Wietnamie.

Od roku 1533, tj. od rozpoczęcia ewangelizacji w Azji Południowo-Wschodniej, Kościół w Wietnamie przez trzy stulecia doznawał ciągłych prześladowań, przedzielanych jedynie krótkimi okresami spokoju. Tysiące chrześcijan zostało umęczonych, wielu innych zmarło w górach, lasach czy w niezdrowych klimatycznie okolicach, dokąd ich zesłano.

Jan Paweł II ogłosił świętymi osoby, które wcześniej beatyfikowali trzej papieże: Leon XIII, św. Pius X i Pius XII. Wśród 117 ogłoszonych przez niego świętych było 96 Wietnamczyków, 11 Hiszpanów i 10 Francuzów. W gronie tym znalazło się ośmiu biskupów, 50 księży, 59 osób świeckich. Wśród świeckich było 16 katechistów, czterech lekarzy, trzech żołnierzy, jeden sędzia i jedyna kobieta, Agnieszka Le Thi Thanh.

Jako pierwsi zginęli w 1745 roku hiszpańscy misjonarze, dominikanie Franciszek Gil de Federich (obsługiwał 40 stacji misyjnych, siedem lat był uwięziony) oraz jego współtowarzysz Mateusz Alonso de Leziniana. Zostali ścięci, podobnie jak zabici w 1773 roku dominikanie Hiacynt Castaneda (w więzieniu zaproponowano mu zaprzestanie działalności misyjnej, a gdy odmówił, umieszczono go w ciasnej klatce) i Wincenty Le Quang Liem, pierwszy wietnamski kapłan zamęczony za wiarę.

W 1838 roku śmierć męczeńską poniosło dwóch biskupów dominikańskich pochodzących z Hiszpanii: Klemens Ignacy Delgado Cebrian, który był wikariuszem apostolskim dla Tonkinu Wschodniego, oraz jego koadiutor Dominik Henares. Aż sześciu biskupów zginęło podczas prześladowań w 1861 roku. Jeden nich, Stefan Teodor Cuénot z francuskiego Towarzystwa Misji Zagranicznych, zorganizował w Wietnamie dwa seminaria duchowne i wyświęcił 56 księży wietnamskich. Wszyscy biskupi byli więzieni, skazywani na śmierć przez ścięcie, a wyrok wykonywano niemal natychmiast.

Także pochodzący z Towarzystwa Misji Zagranicznych ks. Franciszek Izydor Gagelin, gdy wybuchło prześladowanie, mógł ukryć się w górskiej osadzie, ale żeby nie narażać innych, stawił się przed zarządcą prowincji. Po kilku dniach ciężkiego więzienia został uduszony w Hue. Ksiądz Józef Marchand – podobnie jak wielu innych męczenników, zarówno duchownych, jak i świeckich – odmówił podeptania krzyża i po ciężkich torturach zmarł w więzieniu.

Zachowały się świadectwa o wspaniałej postawie świeckich, którzy oddali życie za wiarę. Większość katechistów za pomoc udzielaną prześladowanym kapłanom bądź za odmówienie podeptania krzyża po torturach została uduszona. Augustyn Phan Viet Huy oraz Mikołaj Buy Duc The byli żołnierzami, których po aresztowaniu wywieziono na pełne morze i na wpół przepiłowanych wrzucono do wody. Kiedy skromnemu rolnikowi Józefowi Tuanowi polecono podeptać krzyż, ukląkł i oddał mu pokłon. Rolnik Jan Con zginął, gdyż przygarnął do swojego domu ukrywających się kapłanów, a Marcin Tho za to, że zamieszkał na opuszczonej plebanii, gdzie pilnował mienia kościelnego. Wspomniana Agnieszka Le Thi Thanh, żona rolnika i matka 12 dzieci, dawała schronienie ukrywającym się księżom.

Stojący na czele listy męczenników ks. Andrzej Dung-Lac mówił: „Ci, którzy umierają za wiarę, idą do nieba, my zaś, którzy ciągle się ukrywamy, wydajemy tylko pieniądze, aby uniknąć prześladowań. Lepiej byłoby pozwolić się schwytać i umrzeć”. Ten gorliwy apostoł dostąpił męczeństwa w Hanoi, gdzie ścięto go 21 grudnia 1839 roku.

Wojciech Świątkiewicz Idziemy nr 24 (405), 16 czerwca 2013 r.