52. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu

Przewodniczący Rady ds. Środków Społecznego Przekazu KEP abp Wacław Depo w przesłaniu skierowanym z tej okazji do ludzi służących w środkach społecznego przekazu podkreśla, że "dziennikarz we współczesnym świecie nie tylko wykonuje swoją misję, ale pełni misję, ponosząc odpowiedzialność", cytując papieża Franciszka w przesłaniu na dzień modlitw w intencji ludzi mediów.

Abp Depo przywołuje też słowa papieża Franciszka, że komunikacja ludzka według zamysłu Bożego jest zasadniczym sposobem życia w komunii. "Człowiek ze swej natury rozumnej i wolnej, pochodzącej od Boga, jest zdolny do wyrażania i dzielenia się tym, co jest prawdziwe, dobre i piękne. Zdajemy sobie sprawę z tego, że nie wszyscy przyjmują natchnioną myśl o pochodzeniu człowieka +z rąk Boga Stwórcy+, Źródła prawdy i moralności. Dlatego, zarówno na płaszczyźnie indywidualnej, jak i zbiorowej następuje różnica co do odpowiedzialności, za to kim się jest, i jak wykorzystuje się środki komunikacji" – czytamy w przesłaniu.

Zdaniem abp. Depo, nie chodzi o "ślepe posłuszeństwo" jakiejś idei, czy ideologii, lecz "odniesienie do Osoby Jezusa Chrystusa, który jest Drogą, Prawdą i Życiem". "To On w tajemnicy Zmartwychwstania wzbudził w ludziach nadzieję życia wiecznego dla wszystkich z racji natury ludzkiej, która wszędzie jest jedna i ta sama. To właśnie ona wiąże nas we wspólnym człowieczeństwie do odpowiedzialności. Dobrze oddał to Andre Frossard pisząc: +Mały promień sumienia może być przysłonięty lub przyciemniony, może słabnąć, lecz zgaszenie go jest niemożliwe. Kłamca wie, że kłamie, zbrodniarz ukrywa i zapiera się swojej zbrodni, a najbardziej diabelsko przewrotne systemy polityczne starają się nadać pozory sprawiedliwości dla swych przestępstw i powołują się na prawo, gdy je naruszają" - napisał w przesłaniu abp Depo.

Hierarcha podkreśla w nim również, że te słowa domagają się zgodności prawdy i moralności oraz mocno wpisują się w historyczną prawdę o naszych dziejach, z racji 100-lecia odzyskanej niepodległości. "Powróćmy na zakończenie do myśli Ojca Świętego Franciszka z jego orędzia +Jak demaskować fałszywe wiadomości+: +Najlepszym antidotum na fałsz nie są strategie, ale ludzie; osoby, które w odpowiedzialny sposób używają języka (...). Dziennikarz we współczesnym świecie nie tylko wykonuje swoją pracę, ale pełni prawdziwą misję, ponosząc za nią odpowiedzialność+” – wskazuje abp Depo.

Franciszek cytuje słowa Fiodora Dostojewskiego z „Braci Karamazow”, które pokazują konsekwencje zakłamania człowieka. Wskazuje na konieczność oczyszczenia przez prawdę. „Człowiek znajduje i odkrywa na nowo prawdę, kiedy doświadcza jej w sobie jako wierność i niezawodność tego, kto go kocha” – napisał Ojciec Święty. 

Dodał, że „prawdę sformułowań możemy rozpoznać po owocach: jeśli budzą polemikę, podżegają do podziałów, tchną rezygnację lub jeśli przeciwnie, prowadzą do świadomej i dojrzałej refleksji, konstruktywnego dialogu, do pożytecznej działalności”.

Papież podkreśla odpowiedzialność dziennikarzy za przekazywanie prawdy i wskazuje, że poprawność źródeł i strzeżenie komunikacji są prawdziwymi procesami rozwoju dobra, które rodzą zaufanie i otwierają drogi jedności i pokoju.

W tegorocznym orędziu papież Franciszek zwraca uwagę na zjawisko fałszywych wiadomości i podkreśla znaczenie prawdy. Wyjaśnia: "Chciałbym w ten sposób przyczynić się do wspólnego starania o zapobieganie rozpowszechnianiu fałszywych wiadomości oraz do odkrycia na nowo wartości zawodu dziennikarskiego, a także osobistej odpowiedzialności wszystkich za przekazywanie prawdy”. "Fake news stają się często wirusowe, to znaczy rozprzestrzeniają się w szybki i trudny do powstrzymania sposób, nie ze względu na logikę dzielenia się, która charakteryzuje media społecznościowe, ile raczej ze względu na ich oparcie w nienasyconej chciwości, która łatwo rozpala się w człowieku (...) wychowywanie do prawdy oznacza wychowywanie do rozeznawania, do oceniania i rozważania pragnień i skłonności, które poruszają się w nas, abyśmy nie byli pozbawieni dobra, +łapiąc się+ na każdą pokusę" – czytamy w orędziu papieża Franciszka.

Papież w orędziu podkreśla odpowiedzialność dziennikarzy za przekazywanie prawdy i wskazuje, że "poprawność źródeł i strzeżenie komunikacji są prawdziwymi procesami rozwoju dobra, które rodzą zaufanie i otwierają drogi jedności i pokoju". Apeluje też "o krzewienie dziennikarstwa pokoju uprawianego przez osoby dla osób, pojmujące siebie jako służba wszystkim ludziom, zwłaszcza tym, którzy nie mają głosu; dziennikarstwa, które nie spalałoby wiadomości, ale angażowało w poszukiwanie prawdziwych przyczyn konfliktów, aby sprzyjać ich dogłębnemu zrozumieniu i przezwyciężaniu przez rozpoczęcie korzystnych procesów; dziennikarstwo zaangażowane w wskazywanie rozwiązań alternatywnych dla eskalacji wrzasku i przemocy słownej".

Po raz pierwszy Dzień Środków Społecznego Przekazu obchodzono na polecenie papieża Pawła VI w niedzielę 7 maja 1967 r., natomiast pierwsze orędzie ukazało się 2 maja tegoż roku . Ojciec Święty ustalił jego obchody na niedzielę przed uroczystością Zesłania Ducha Świętego, przy czym episkopaty krajowe otrzymały możliwość ustalania swojej daty.

Początkowo orędzie na Dzień Środków Społecznego Przekazu ukazywało się tuż przed samym obchodem Dnia, ale od 1986 r., gdy odbywał się on po raz dwudziesty, przyjął się zwyczaj, że tekst ten, autorstwa Ojca Świętego, nosi datę 24 stycznia. Tego dnia Kościół katolicki wspomina św. Franciszka Salezego, którego papież Pius XI ogłosił w 1923 r. patronem pisarzy katolickich i dziennikarzy.

W większości krajów Dzień ten obchodzi się w niedzielę przed uroczystością Zesłania Ducha Świętego, co często pokrywa się z uroczystością Wniebowstąpienia Pańskiego (przenoszoną przez niektóre episkopaty z czwartku VI tygodnia Wielkanocy na VII Niedzielę Wielkanocy). W Polsce na mocy decyzji Konferencji Episkopatu Dzień Środków Społecznego Przekazu jest obchodzony zawsze w trzecią niedzielę września.