28 marca
czwartek
Anieli, Sykstusa, Jana
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Biskup trudnych czasów

Ocena: 0
3294
Kierował Kościołem przemyskim w trudnych latach okupacji hitlerowskiej i władzy komunistycznej. Mija 50 lat od śmierci biskupa Franciszka Bardy, kawalera Komandorii z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Pochodził z diecezji krakowskiej, a urodził się jeszcze w zaborze austriackim, 21 sierpnia 1880 r. w Mszanie Dolnej w rodzinie chłopskiej. Odbył studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego i w seminarium duchownym w Krakowie. Święcenia kapłańskie przyjął 26 sierpnia 1904 r. Zaraz też został skierowany na studia na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim, skąd w trzy lata później wrócił z doktoratem z teologii.

Wykładał teologię moralną w seminariach duchownych, najpierw w Krakowie, a następnie w Poznaniu. W 1925 r. wyjechał do Rzymu i przez trzy lata był rektorem Instytutu Polskiego. W 1930 r. został rektorem seminarium duchownego w Krakowie.

Zaledwie rok później został biskupem tytularnym Medei i sufraganem przemyskim. Sakrę przyjął 30 sierpnia 1931 r. z rąk bp. Anatola Nowaka, ordynariusza przemyskiego. Po jego śmierci w 1933 r. został najpierw wikariuszem kapitulnym, a następnie ordynariuszem przemyskim. Ingres do katedry w Przemyślu odbył 21 stycznia 1934 r.

Troszczył się o rozwój Akcji Katolickiej, wybudował w Przemyślu Dom Katolicki, zainicjował wydanie tygodnika „Rola Katolicka”, a także powołał do istnienia Instytut Wyższej Kultury Religijnej. W 1936 r. zorganizował Diecezjalny Kongres Eucharystyczny.

Bp. Bardzie przyszło służyć Kościołowi przemyskiemu w trudnych latach okupacji hitlerowskiej, a po niej w warunkach narzuconej Polakom władzy komunistycznej. Już we wrześniu 1939 r. część diecezji przemyskiej, znajdująca się po prawej stronie Sanu, znalazła się po stronie sowieckiej. Było to 65 parafii, w których mieszkało 200 tys. wiernych. Zgodnie z sowieckim modelem wyznaniowym, próbowano zniszczyć Kościół, nie tylko nękając duszpasterzy i wiernych, ale także godząc w podstawy materialne. Na kościoły, plebanie i duchownych nałożono wysokie podatki. Zlikwidowano wszystkie organizacje katolickie, bractwa i stowarzyszenia. Władze sowieckie nie uznawały świąt przypadających w środku tygodnia i nakazały w te dni – jak choćby w Boże Ciało – pracować. Ponieważ seminarium duchowne znalazło się w części sowieckiej, bp Barda przeniósł je do Brzozowa, na teren okupacji niemieckiej. W części diecezji pozostałej pod okupacją niemiecką 13 księży zostało zamordowanych, 4 zginęło podczas bombardowań, 14 w obozach koncentracyjnych. Kolejnych kilkudziesięciu aresztowano, ale po jakimś czasie zwolniono. Kilka kościołów zostało zamienionych na magazyny, kilkanaście sprofanowanych, a 7 całkowicie zniszczonych. Skonfiskowano 209 dzwonów kościelnych.

Bp Barda ogłosił podczas okupacji w okresie Wielkiego Postu pięć listów pasterskich i jedną odezwę. Poświęcone one były miłosierdziu chrześcijańskiemu, potrzebie znajomości prawd wiary, sprawie cierpienia i udzielania pomocy materialnej innym potrzebującym oraz sprawie pokuty. Bp Barda zadbał, aby w tych szkołach, które za zgodą władz niemieckich zostały otwarte, prowadzona była nauka religii. Na wielką skalę – we współpracy z Radą Główną Opiekuńczą – zorganizował akcję charytatywną. W wielu parafiach funkcjonowały kuchnie, które wydawały posiłki. Duchowni – jak choćby jezuici w Starej Wsi – organizowali tajne nauczanie.

W okresie PRL, już pod koniec 1944 r. dało się zauważyć zainteresowanie UB biskupem Bardą i pracownikami Kurii, którzy mieli z nim bezpośredni kontakt. Interesowano się wszelkimi przejawami aktywności ordynariusza wynikającymi z jego duszpasterskich obowiązków. „Wizytacje biskupie były nadzorowane przez funkcjonariuszy, analizowano jego kazania, doszukując się w nich akcentów wrogich wobec władzy. Aparat bezpieczeństwa dążył do uzyskania informacji o planach, decyzjach i zarządzeniach ordynariusza i kurii przemyskiej. (…) Próbowano ustalić stosunek biskupa do sytuacji w kraju, zachodzących zmian politycznych i stosunków między państwem a Kościołem katolickim” – pisze Katarzyna Chmielowiec w pracy „Aparat bezpieczeństwa wobec Kurii Biskupiej w Przemyślu w latach 1944-1965” opublikowanej w niezwykle cennym tomie „Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce” wydanej przez IPN w 2009 r.

Ogromną wagę UB przywiązywał do zwerbowania agentów wśród najbliższego otoczenia biskupa. Przez wiele lat okazywało się to niemożliwe. Funkcjonariusze – naciskani „z góry”, mimo podejmowania wielu wysiłków, nic nie mogli uczynić w tej sprawie. „Góra” naciskała, gdyż biskup w jej ocenie był „przeciwnikiem systemu komunistycznego i ZSRR, wrogo oddziaływał na kler dołowy”, a diecezja przemyska graniczyła z naszym wschodnim sąsiadem, co wydawało się władzy szczególnie kłopotliwe i niebezpieczne. Ostatecznie dopiero po 9 latach udało się bezpiece uzyskać informatora spośród świeckich pracowników pomocniczych kurii i jednego z księży dziekanów, ale i te kontakty nic praktycznie nie wnosiły. Skończyło się głównie na zainstalowaniu podsłuchu podczas prac remontowych, który już po śmierci bp. Bardy odkrył abp Ignacy Tokarczuk.

W tak trudnych czasach bp Barda zwołał w 1955 r. Synod Diecezjalny. Zmarł 13 listopada 1964 r. i został pochowany w katedrze przemyskiej.

***
Z okazji 50. rocznicy śmierci bp. Franciszka Bardy 11 listopada o godz. 15 w Wyższym Seminarium Duchownym w Przemyślu odbędzie się sympozjum naukowe poświęcone jego osobie i działalności.

Wojciech Świątkiewicz
Idziemy nr 45 (477), 9 listopada 2014 r.



PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 28 marca

Wielki Czwartek
Daję wam przykazanie nowe,
abyście się wzajemnie miłowali,
tak jak Ja was umiłowałem.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 13, 1-15
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter