Pierwsze, dość zresztą liczne świadectwa istnienia „prawizyt” sięgają mniej więcej połowy IV w. Istniał wówczas zwyczaj przybywania biskupów do Rzymu w celu modlitwy u grobów apostołów Piotra i Pawła. Synod w Sardyce (dzisiejszej Sofii) z 343 r. wystosował list do papieża Juliusza I (337-52) informujący o sytuacji religijnej w różnych częściach i prowincjach Cesarstwa Rzymskiego. Był to więc swego rodzaju pierwowzór sprawozdania, jakie dzisiaj biskupi przedstawiają papieżowi i Kurii Rzymskiej z życia i działalności swych diecezji.
Grzegorz I Wielki (590-604) przypomniał o starożytnym, jak się wówczas wyraził, zwyczaju, stosowanym przez biskupów Sycylii, zgodnie z którym co trzy lata odwiedzali oni Rzym. Tenże papież postanowił, że wizyta taka będzie odbywała się co pięć lat.
Z następnych stuleci nie mamy zbyt wielu świadectw na temat tej praktyki, ale wydaje się, że była ona już powszechna. Fakt, że stała się obowiązkiem powszechnie stosowanym, nie znaczy bynajmniej, że wszyscy biskupi, zwłaszcza ci z daleka, stosowali się do niego. Toteż niektórzy papieże, m.in. Innocenty IV (1243-54) i Aleksander IV (1254-61), udzielali dyspensy z wypełnienia tego obowiązku.
Trudności zwiększyły się jeszcze bardziej w okresie wielkich odkryć geograficznych, gdy Kościół wyszedł poza Europę. Nawiedzanie „progów apostolskich” było dla biskupów z krajów misyjnych coraz trudniejsze. Zaczęto o tym mówić w czasie przygotowań do Soboru Trydenckiego (1545-63). Sprawę tę włączono do programu reform, jakimi zajęli się papieże posoborowi. Odpowiednie decyzje w tym zakresie wydał Sykstus V (1585-90), wielki reformator Kościoła. W 1585 r. wprowadził istotne zmiany do prastarej praktyki wizyt, obowiązujące wszystkich biskupów. O ile do tej pory były one bardziej zwyczajem (nawet jeśli uważano je w pewnych okresach za obowiązek) niż powinnością, o tyle teraz biskupi mieli obowiązek regularnego powiadamiania Stolicy Apostolskiej o stanie swych diecezji, o ich osiągnięciach, trudnościach i potrzebach.
Papież ten zarządził, że wszyscy patriarchowie – prymasi, arcybiskupi, biskupi i kardynałowie – przed przyjęciem sakry, paliusza czy przed przeniesieniem do nowej siedziby będą ślubować, że osobiście nawiedzą groby apostołów Piotra i Pawła oraz odwiedzą papieża, aby poinformować go o swej posłudze i otrzymać niezbędne wskazówki od niego i urzędów kurialnych. Jeśli biskup z jakichś powodów nie mógłby wypełnić tego obowiązku, możliwe byłoby wysłanie przedstawiciela, przy czym przyczyny nieobecności należałoby udowodnić przed kardynałem protodiakonem.
Jednocześnie Sykstus V zróżnicował okresy wizyt. Co trzy lata mieli przybywać do Rzymu biskupi z Półwyspu Apenińskiego i pobliskich wysp, jak również z Dalmacji (należącej wówczas do Włoch) i Grecji; odstęp czterech lat dotyczył hierarchów Niemiec, Francji, Belgii, Hiszpanii, Czech, Węgier, Wysp Brytyjskich, krajów nadbałtyckich (w tym także Polski) i wysp śródziemnomorskich. Co pięć lat mieli się stawiać w Rzymie biskupi z pozostałych krajów europejskich, z pobliskich wybrzeży afrykańskich oraz z wysp europejskich i afrykańskich na Atlantyku. I wreszcie raz na 10 lat powinni złożyć wizytę ad limina biskupi z Azji, Ameryki i reszty świata.
Papieże wieku XVIII i późniejsi wprowadzali dalsze, na ogół drobne zmiany do obowiązujących do tej pory przepisów. Chodziło przede wszystkim o zasady i charakter odwiedzin. Św. Pius X (1903-14) zarządził, że odtąd wszyscy biskupi winni składać wizyty co pięć lat.
Wydany za pontyfikatu Benedykta XV (1914-22) Kodeks Prawa Kanonicznego dawał wyraźnie pierwszeństwo obowiązkowi przedstawienia sprawozdania z pięciu lat, jakie upłynęły od poprzedniej wizyty, przed nawiedzeniem grobów św. Piotra i Pawła i audiencją u papieża. W czasie obrad Soboru Watykańskiego II (1962-65) sprawy wizyt były wprawdzie poruszane, ale nie weszły do żadnego dokumentu soborowego.
Jan Paweł II, znany ze swej niesłychanej aktywności na wielu płaszczyznach, również interesującą nas tu dziedzinę bardzo rozwinął i potraktował jako jeszcze jedno narzędzie bezpośredniego kontaktu z Kościołami i biskupami lokalnymi. Do spotkania z każdą z odwiedzających go grup przygotowywał się bardzo starannie; zapoznawał się wcześniej z sytuacją w danym kraju czy regionie zarówno na płaszczyźnie kościelnej i religijnej, jak i pod względem społecznym, politycznym i wieloma innymi. Toteż w przemówieniach, zwykle bardzo obszernych, poruszał szeroki krąg zagadnień, zachęcając swych gości do podejmowania różnych wyzwań duszpasterskich.
| Krzysztof Gołębiowski (KAI) |
.jpg&w=624&h=543)
Co? Gdzie? Kiedy?
