Głosiciel piękna wiary

Św. Robert Bellarmin zmarł 17 września 1621 r. w skromnych warunkach w nowicjacie jezuickim w Rzymie. Kiedy ciało kardynała wystawiono w rzymskim kościele, ubodzy przychodzili codziennie, aby odcinać kawałki jego czerwonej sutanny. W ciągu trzech dni zużyto ich trzy, bo lud miał przeczucie o świętości purpurata. W Polsce można obejrzeć pelerynę kardynalską świętego, którą przechowuje Muzeum Towarzystwa Jezusowego Prowincji Polski Południowej w Starej Wsi k. Brzozowa w województwie podkarpackim.

NAJPIERW RELACJE

Św. Robert pozostawił po sobie ogromny dorobek piśmienniczy, m.in. jedenaście tomów kazań, wydanych pośmiertnie na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim przez o. Sebastiana Trompa SJ w drugiej połowie XX w. W latach 1597–1598 napisał „Krótką naukę chrześcijańską” – katechizm, który służył wiernym aż do pontyfikatu św. Piusa X (1903–1914), został przetłumaczony na ponad 50 języków i miał 400 wydań. Jego unikatowa myśl teologiczna był inspiracją do ustanowienia dogmatu o nieomylności papieża, ogłoszonego w 1870 r. przez Sobór Watykański I. Był wybitnym formatorem duchowym, pod którego wpływem osiągnęli świętość trzej inni jezuici: Alojzy Gonzaga, Jan Berchmans i Andrzej Bobola.

Papieski Uniwersytet Gregoriański w Rzymie zorganizował w dniach 16–18 listopada 2021 r. trzydniowe sympozjum naukowe pod tytułem „Przemyśleć na nowo Bellarmina na styku teologii, filozofii i historii”. Jeden z organizatorów spotkania, o. Nicolas Steevens SJ, zauważa, że najważniejszym aspektem osobowości świętego była zdolność do szukania osobistej relacji ze swoimi rozmówcami, jak Giordano Bruno czy Galileusz. – Koncentrował się nie tyle na ideach, ile na relacjach z filozofami, naukowcami i ich sumieniami, starając się utrzymać ich w Kościele katolickim – opowiada ks. Steevens.

O. dr Robert Danieluk SJ, historyk pracujący w archiwum Kurii Generalnej Towarzystwa Jezusowego w Rzymie, zwraca uwagę, że proces beatyfikacyjny podejmowano wielokrotnie, poczynając od śmierci kardynała aż do końca XIX w. Dopiero Benedykt XV (1914–1922) skutecznie wznowił procedurę beatyfikacyjną, choć sam nie doczekał jej uwieńczenia. Ostatecznie Pius XI (1922–1939) ogłosił Bellarmina najpierw błogosławionym – 13 maja 1923 r., a następnie świętym – 29 czerwca 1930 r. Z kolei 17 września 1931 r., a więc równo 90 lat temu, nadał mu tytuł doktora Kościoła za wkład w rozwój doktryny katolickiej. – Beatyfikacja była wstrzymywana ze względów ideologicznych i politycznych. Istniał silny opór również wewnątrz Kościoła, a to ze względu na różne wrażliwości w sprawach teologicznych. Św. Robert Bellarmin bronił prerogatyw papieskich, tym samym naraził się środowiskom, które chciały zmniejszyć autorytet Ojca Świętego – przekonuje o. Danieluk.

Benedykt XVI podczas audiencji generalnej 23 lutego 2011 r. powiedział o świętym: „duchowość Bellarmina wyróżnia żywe i osobiste przekonanie o bezmiarze Bożej dobroci, dzięki czemu czuł, że jest naprawdę kochanym dzieckiem Boga. Z wielką radością oddawał się w skupieniu, spokoju i z prostotą modlitwie oraz kontemplacji Boga”. Zaznaczył, że dzieło świętego „Kontrowersje” wciąż jest istotnym punktem odniesienia dla katolickiej eklezjologii w kwestiach dotyczących objawienia, natury Kościoła, sakramentów i antropologii teologicznej. Papież dostrzegł, że z „Ćwiczeń duchownych” św. Ignacego Bellarmin czerpał rady dotyczące przekazywania ludziom najprostszym w głęboki sposób piękna tajemnic wiary. W dziele „De ascensione mentis in Deum” św. Robert napisał: „jeśli masz mądrość, rozumiesz, że zostałeś stworzony na chwałę Boga i dla twojego wiecznego zbawienia. Taki jest twój cel, to jest ośrodkiem twojej duszy, to jest skarbem twojego serca. Dlatego jako twoje prawdziwe dobro miej w poważaniu to, co cię wiedzie do celu, a za prawdziwe zło uważaj wszystko, co cię od niego oddala”.