Gniezno: "Jako chrześcijanie chcemy promować takie rozwiązania, które sprawią, że świat stanie się lepszy"

Kard. Peter Turkson to prefekt watykańskiej Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka. Wygłosił on wykład na zakończenie XI Zjazdu Gnieźnieńskiego. Kardynał zastanawiał się w swoim wystąpieniu nad relacjami między społecznym nauczaniu Kościoła a działaniem człowieka jako jednostki na rzecz dobra wspólnego.

– Ból świata jest bólem Kościoła i jako chrześcijanie chcemy promować takie rozwiązania, które sprawią, że świat stanie się lepszy – wyjaśnił tytuł swojego wystąpienia kard. Peter Turkson.

Znane są nieudane próby papieża Jana Pawła II przekonania twórców Konstytucji Europejskiej, aby uznali chrześcijańskie korzenie Europy. W tym punkcie Kościół podzielał ból przeżywany przez Europę – powiedział kardynał. Dziś Kościół dąży do rewitalizacji tych korzeni, a rewitalizacja ta ma charakter antropologiczny, czyli odnoszący się do człowieka.

Jak wskazał kard. Turkson, musimy pamiętać, że osoba ludzka powinna zawsze pozostawać w centrum naszych działań i rozważań. Osoba ludzka stanowi zawsze fundament każdej społeczności. Człowiek nigdy nie jest i nie działa sam, w oderwaniu od kontekstu społecznego, zawsze pozostaje w relacji z innymi.

Człowiek jest zatem dla innych w perspektywie dobra wspólnego, staje się wtedy społecznie odpowiedzialny. I tak powinna być rozwijana Europa: w oparciu o pomocniczość i odpowiedzialność. – Zarówno jednostki, rodziny, społeczności lokalne, narody jak i Europa mają swoje prawa i obowiązki w zakresie budowania wspólnego dobra, również na poziomie globalnym – mówił kard. Turkson.

Jego zdaniem, dobry przykład takiego działania stanowią migracje. Na lokalnych społecznościach spoczywa obowiązek integrowania uchodźców, a na państwach opracowania odpowiednich polityk regulujących napływ migracji. Do Europy należy określenie ogólnych ram przyjmowania migrantów.

Ponadto zasada powszechnego przeznaczenia dóbr powinna być stosowana w ochronie naturalnych zasobów, klimatu i atmosfery. Podkreśla to papież Franciszek w swojej encyklice "Laudato si`". Troska o naturę jest powiązana z innymi zobowiązaniami etycznymi chrześcijan. Szkody wyrządzane środowisku stanowią zaś naruszenie dobra wspólnego i zagrażają ludzkiemu życiu oraz godności jednostek.

To dlatego istnieje nierozerwalny związek moralny pomiędzy środowiskiem naturalnym a społecznym, pomiędzy stanem natury a stanem rodziny ludzkiej. – Księga natury jest jedna i niepodzielna – jak wskazuje papież Franciszek.

Purpurat z Ghany przypomniał, że w innej encyklice, "Evangelii gaudium", Franciszek zachęca do postawienia dobra wspólnego w sercu wszystkich ludzkich poczynań.

W poszczególnych częściach tej encykliki proponuje refleksję nad aspektami wspólnego dobra. Jednym z nich jest zaprzeczenie polityce krótkowzroczności. Wedle niej, najważniejsze są natychmiastowe rezultaty, a nie długoterminowe. Wymaga ona poświęcenia dążenia do równości, stabilności i solidarności na rzecz populizmu, szybkich efektów i zdobycia władzy. Tymczasem działania na rzecz wspólnego dobra na pierwszym miejscu stawiają czas.

Jedność zwycięża nad konfliktem – to druga zasada budowania wspólnego dobra. W radzeniu sobie z konfliktem czyhają na nas dwie pokusy. Jedna to odcięcie się od niego i skupienie się na własnym życiu. Druga to pozwolenie na to, aby konflikt nas pochłonął, zatracenie się w nim i przelanie swojej frustracji i niezadowolenia na instytucje. Żadna z tych postaw nie pomoże nam przemienić konfliktu w jedność – mówił prelegent.

Istnieje jednak trzecia droga, którą proponuje ma Ojciec Święty: Polega ona na przyjęciu konfliktu, rozwiązaniu go i przemienieniu w ogniwo łączące z nowym procesem. W ten sposób staje się możliwe pogłębianie komunii pośród różnic. Mogą jej sprzyjać tylko te szlachetne osoby, które mają odwagę wznieść się ponad powierzchnię konfliktu i dostrzegają najgłębszą godność innych.

Takie nauczanie na temat dobra wspólnego ma głęboki wymiar, ale nie jest nowe – przypomniał kard. Turkson. W ramach katolickiej nauki społecznej wielokrotnie powtarzano, że przyjaźnie wśród obywateli oraz polityków to fundament sprawiedliwości społecznej. Nowe ogniwa w łańcuchu ludzkim tworzone są dzięki gotowości do budowania publicznych przyjaźni, które wykraczają poza różnice między ludźmi.

Papież Franciszek zwraca uwagę na duchowy i psychologiczny charakter stojących przed nami wyzwań – argumentował kardynał. Nie chodzi tylko o nieskuteczność i zaniedbania instytucji, ale także paraliżującą nieufność, lęk przed innymi i brak poczucia bezpieczeństwa, które sprawiają, że kolejne wyzwania stają się jeszcze większe. – To logika Kaina – stwierdził purpurat.

Z drugiej strony – uznał – mamy logikę daru i braterstwa, które mobilizuje do przemiany instytucji, organizacji i rodzin, tak aby powstała przestrzeń, w której możemy budować wzajemne więzi, relacje i odkrywać swoje człowieczeństwo.

– Ojciec Święty daje osobisty i autentyczny przykład takiej postawy. Podróżuje w miejsca graniczne, które ukazują ludzką twarz stojących przed nami problemów – dodał kard. Turkson.

– Społeczne nauczanie Kościoła ma być darem, który otwiera pogłębioną i twórczą rozmowę. Jesteśmy posłani w świat, aby go rozwijać i o niego dbać, aby wnosić nowe życie w miejscach naznaczonych znęcaniem się, degradacją i śmiercią. Dzięki temu możemy oprzeć się temu, co nas odczłowiecza, a rozwijać to, co dobre – tłumaczył gość z Watykanu.

– Taki jest właśnie projekt papieża Franciszka na rzecz przywrócenia człowieczeństwa. Pragnie on, aby ludzkość i stworzone przez nią struktury i systemy cywilizacji przeniknięte były prawdziwym duchem osoby ludzkiej – podsumował kard. Peter Turkson. – Jeżeli tylko podtrzymamy wizję godności, dobra wspólnego, solidarności i pomocniczości, to stanie się ona latarnią wskazującą nam drogę w dzisiejszych czasach – dodał.