Nie mniej bogata jest biblijna tradycja ukazywania Ducha Świętego w znakach obłoku i światła. Pojawiają się one, gdy Mojżesz wstępuje na górę Synaj (por. Wj 24, 15-18), nad Namiotem Spotkania (por. Wj 33,9-10) oraz w czasie wędrówki przez pustynię (por. Wj 40,36-38). Duch Święty zstępuje na Maryję i osłania Ją cieniem (por. Łk 1,35); zjawia się na Górze Przemienienia, kiedy „z obłoku odezwał się głos: »To jest Syn mój, Wybrany, Jego słuchajcie!«” (Łk 9,35). Wreszcie w dniu Wniebowstąpienia, kiedy Zbawiciel pożegnał się ze swoimi uczniami i zapowiedział im Ducha Świętego, „uniósł się w ich obecności w górę i obłok zabrał Go im sprzed oczu” (Dz 1,9).
To tylko niektóre z tekstów biblijnych zapowiadających czy ukazujących działanie Ducha Świętego. Czy Berniniemu, którego wybór padł na symbol gołębicy, chodziło jedynie o wzgląd architektoniczny, że na tej wysokości najlepiej umieścić ptaka, a nie wyobrażenie wody czy ognia? No ale przecież można było równie pięknie zaprojektować obłok…
Może inspiracją dla Berniniego były słowa św. Augustyna o Duchu Świętym symbolizowanym przez gołębicę. Przecież piękna rzeźba tego znamienitego Ojca Kościoła znajduje się dosłownie kilka metrów niżej. Autor najważniejszego traktatu starożytności chrześcijańskiej, „O Trójcy Świętej”, doszukiwał się podobieństwa Ducha Świętego z gołębicą m.in. w usposobieniu tego ptaka, jego niewinności, prostocie, w udzielaniu pocałunków pokoju… a stąd już zupełnie blisko do czystej miłości Boga.
Niemal do końca XV w., szczególnie w malarstwie ikonowym, często przedstawiano Ducha Świętego jako dorosłego męża siedzącego obok Boga Ojca i Syna Bożego. Urban VIII zabronił w 1628 r. przedstawiać trzecią Osobę Trójcy Świętej w postaci ludzkiej, a Benedykt XIV w 1775 r. niemal nakazał, aby ukazywać Ją w postaci gołębicy. Pewnie to wszystko miało wpływ na wybór Berniniego...
ŻARLIWE WOŁANIE
Kiedy przechodzę przez Bazylikę św. Piotra i spoglądam na gołębicę Berniniego, przypominam sobie niekiedy, a w tych dniach częściej, pewne konkretne wydarzenie, jakie miało miejsce w Warszawie 2 czerwca 1979 r. Jako uczeń Niższego Seminarium Duchownego w Płocku (Liceum Ogólnokształcącego im. św. Stanisława Kostki) uczestniczyłem z wychowawcami i kolegami we Mszy Świętej sprawowanej przez Jana Pawła II na placu, który wtedy nazywał się Zwycięstwa, a teraz – Piłsudskiego. Nie pamiętam wielu szczegółów, m.in. w którym sektorze mieliśmy miejsce, choć od ołtarza było bardzo daleko i tylko w niektórych momentach widziałem w sposób niewyraźny postać Papieża. Być choć trochę bliżej dostojnego Pielgrzyma pozostawało w sferze marzeń…
Zapamiętałem z tego spotkania najbardziej Jego homilię o Chrystusie, bez którego nie można zrozumieć dziejów tego Narodu, i końcowe wezwanie, które przeszło do historii: „I wołam, ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja: Jan Paweł II, papież, wołam z całej głębi tego tysiąclecia, wołam w przeddzień święta Zesłania, wołam wraz z wami wszystkimi: Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój! I odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi! Amen”.
Zdawałem sobie sprawę, że uczestniczę w szczególnym wydarzeniu, że rozpoczyna się coś nowego, chociaż było to jakby za mgłą i nikt nie był w stanie przewidzieć, w jakim kierunku to się potoczy. Odnoszę wrażenie, że późniejsze przemiany, jakie nastąpiły w naszym kraju, zaczęły się w jakiejś mierze wtedy, od tej żarliwej modlitwy o zstąpienie Ducha Świętego na ziemię nad Wisłą.
Trudno mi uwierzyć, że od tamtego przeżycia minęło więcej niż 40 lat i w tym czasie tak bardzo zmienił się świat, Kościół, ojczyzna. Jest za co Duchowi Świętemu, za pośrednictwem św. Jana Pawła II, dziękować, i jest ciągle o co Go prosić…
Co? Gdzie? Kiedy?
