Jak Feniks z popiołów

Już w 2018 r. media zapowiadały, że Notre Dame – ze względu na pękanie murów – przejdzie gruntowny remont. Nikt nawet nie podejrzewał, że rok później, 15 kwietnia 2019 r. około godz. 19.00, najsłynniejsza katedra europejskiego średniowiecza stanie w ogniu. Rozległy pożar objął najpierw dach, a potem wnętrze świątyni. Zniszczeniu uległy iglica, dwie trzecie dachu, część sklepienia, witraże oraz fragmenty kamiennego sklepienia nawy głównej. W gaszeniu pożaru, które zakończyło się 16 kwietnia, brało udział 400 strażaków. Ocalała główna konstrukcja budowli, dwie wieże i trzy rozety. W trakcie pożaru i po nim wokół Notre Dame gromadzili się ludzie. Jedni, klęcząc, opłakiwali to dramatyczne wydarzenie, inni tworzyli łańcuch ratunkowy, wynosząc z pożaru bezcenne zabytki.

Notre Dame oznacza „Nasza Pani” i nawiązuje do Najświętszej Maryi Panny, której wezwanie nosi świątynia. Stoi w samym sercu stolicy Francji, na wyspie na Sekwanie, zwanej Île de la Cité. Budowano ją ponad 180 lat (1163–1345). To jeden z najbardziej znanych i rozpoznawalnych kościołów na świecie, symbol stylu gotyckiego w architekturze. Od wieków stanowił ważny ośrodek chrześcijaństwa we Francji. Katedra była też świadkiem wielu wydarzeń historycznych, chociażby koronacji Napoleona Bonapartego na cesarza (1804). W jej wieżach znajduje się aż dziesięć dzwonów, z których każdy ma imię. Świątynia niezmiennie inspiruje artystów ze świata sztuki i literatury, a sławę zyskała m.in. dzięki powieści Victora Hugo „Dzwonnik z Notre Dame” (1831).

Losy tego miejsca, symbolu Paryża i Francji, odwiedzanego przez miliony turystów z całego świata, na przestrzeni wieków wielokrotnie splatały się z losami naszego kraju. To właśnie tutaj wybrany na pierwszego elekcyjnego władcę Rzeczypospolitej Henryk Walezy przysiągł w 1573 r., że dotrzyma zobowiązań zapisanych w artykułach henrykowskich, pacta conventa i dokumentach dotyczących wolności szlacheckich. Również z tego miejsca, już jako król, wraz z orszakiem wyruszył do Krakowa.

Po śmierci króla Jana Kazimierza do skarbca katedry Notre Dame trafił relikwiarz drzewa Krzyża Świętego, który przez wieki towarzyszył koronacjom polskich władców. W dodatku przetrwał on – co zakrawało na cud – dramatyczny czas rewolucji francuskiej. Oprócz relikwiarza w katedrze spoczęła też korona cierniowa Jezusa Chrystusa oraz gwóźdź, którym był przybity do krzyża. Obie relikwie wraz z Najświętszym Sakramentem i konsekrowanymi Hostiami z pożaru katedry w 2019 r. uratował kapelan paryskiej straży pożarnej ks. Jean-Marc Fournier.

W Notre Dame modlili się Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki. Tu Andrzej Towiański założył Koło Sprawy Bożej, w które zaangażował się Mickiewicz. Również w paryskiej świątyni po wprowadzeniu w naszym kraju stanu wojennego rodacy przebywający na emigracji uczestniczyli w Mszach w intencji ojczyzny i Solidarności. Jan Paweł II 30 maja 1980 r. odprawił w katedrze Mszę Świętą, podczas której zadał przejmujące pytanie: „Francjo, co zrobiłaś ze swoim chrztem?”, apelując do Francuzów o zachowanie dziedzictwa wiary. Drugi raz papież Polak gościł w Notre Dame na Światowych Dniach Młodzieży w 1997 r. Doczekał się nawet swojego pomnika, który stanął na skwerze papieża św. Jana XXIII tuż obok katedry.

Za kadencji byłego rektora Notre Dame ks. Patricka Chauveta 5 maja 2018 r. w katedrze otwarto kaplicę polską z kopią obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, za co kapłana odznaczono Orderem Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Kaplica pod wezwaniem Najświętszej Matki Bożej Częstochowskiej i św. Germana była w paryskiej katedrze pierwszą kaplicą narodową.

Oficjalną część uroczystości ponownego otwarcia katedry Notre Dame, z udziałem przedstawicieli władz i państw, które wsparły odbudowę świątyni, zaplanowano na 7 grudnia. Następnego dnia, w uroczystość Niepokalanego Poczęcia NMP, wyremontowana katedra ma zostać ponownie poświęcona podczas Mszy sprawowanej przez kilkuset kapłanów, w tym 150 biskupów, pod przewodnictwem arcybiskupa Paryża Laurenta Ulricha.

Przez pierwszy tydzień po rekonsekracji – do 14 grudnia – świątynia pozostanie otwarta dla zwiedzających do godz. 22. Arcybiskup Ulrich liczy, że rocznie paryską Notre Dame będzie nawiedzać blisko 15 mln ludzi. Z pewnością – tak jak miało to miejsce przed pożarem – liczną grupę będą stanowić Polacy.