Katolicy - jedność w różnorodności

Grekokatolicy ze swoim metropolitą

W jedności Kościoła katolickiego trwają nie tylko ci, którzy wyrastają z kultury łacińskiej. Wiele Kościołów zachowało obrządek wschodni. Z rozbudowaną liturgią, odrębną tradycją tworzą piękną mozaikę Kościoła.

GREKOKATOLICY OD UNII

Ks. Piotr Kuszka, bazylianin, proboszcz parafii greckokatolickiej Zaśnięcia NMP w Warszawie, na przykładzie swojej wspólnoty charakteryzuje, czym jest jedność w Kościele katolickim. – Jesteśmy w różnych Kościołach, ale istniejących w ramach jednego Kościoła katolickiego. Pozostajemy w jedności przez osobę papieża. Jednoczy nas Chrystus, wspólne jest wyznawanie prawd wiary, zasady ewangeliczne i moralne. Inna jest liturgia i dyscyplina sakramentów – mówi ks.Piotr Kuszka.

Struktura Kościoła katolickiego obrządku wschodniego regulowana jest Kodeksem Kanonów Kościołów Wschodnich. W Watykanie do kierowania tymi wspólnotami ustanowiona została Kongregacja ds. Kościołów Wschodnich.

Celibat obowiązuje kapłanów tylko w Kościele rzymskokatolickim. W Kościołach wschodniochrześcijańskich duchowni – poza zakonnikami – mogą mieć żony, ale małżeństwo musi być zawarte przed przyjęciem święceń kapłańskich.

– Parafia Zaśnięcia NMP w Warszawie należy do Kościoła greckokatolickiego, który zachowuje obrządek bizantyjsko-ukraiński – mówi ks. Kuszka. Korzenie tego Kościoła sięgają chrześcijaństwa kijowskiego, narodzonego w 988 r. Na soborze w Brześciu w 1596 r. biskupi tego Kościoła odnowili zerwaną pięć wieków wcześniej jedność z Rzymem, by odpowiedzieć na wyzwania, jakie niosła reformacja, która objęła swymi wpływami także Rzeczpospolitą.

– Między Kościołem rzymskokatolickim i greckokatolickim jest pełna wymienność sakramentów pokuty i Komunii św. Wierni z Kościoła rzymskokatolickiego przychodzą do nas na Eucharystię i odwrotnie. Kapłani greckokatoliccy i rzymskokatoliccy mogą sprawować liturgię wspólnie, ale głównym celebransem może być tylko kapłan świątyni danego obrządku – wyjaśnia ks. Kuszka.

Różna jest dyscyplina sakramentów. Na przykład w odniesieniu do sakramentu małżeństwa w Kościele rzymskokatolickim szafarzami są małżonkowie, a znakiem zawarcia związku są obrączki. – U grekokatolików szafarzem jest kapłan, a znakiem stają się korony lub wieńce nakładane nowożeńcom. Obrączki nakładane są jako znak narzeczeństwa, podczas obrzędu tuż przed liturgią zaślubin. W Kościołach katolickich nie ma „zdjęcia błogosławieństwa małżeńskiego”, czyli rozwodów i powtórnych małżeństw – mówi ks. Kuszka.

WIERNY JAK KOPT

Koptyjski Kościół Katolicki nigdy nie zerwał jedności z papieżem. Benyamin Ashraf przed ponad 30 laty przyjechał do Polski z Egiptu.

– Jako katolik poszedłem do Kościoła katolickiego, żeby być przypisanym do parafii i móc przyjmować sakramenty – opowiada. Zaskoczony tym ksiądz odpowiedział: „Słyszeliśmy o wielbłądach w Egipcie, ale nie o katolikach”. – Chciano mnie ochrzcić. Nie pomagały wyjaśnienia, że jestem ochrzczony i bierzmowany – mówi Ashraf. W Kościele koptyjskim, podobnie jak w pozostałych Kościołach obrządku wschodniego, obydwa te sakramenty przyjmowane są razem. – Nie pomogła także pieczęć z Watykanu, potwierdzająca, że Kościół koptyjski jest w Kościele katolickim. „Pieczęć można podrobić”, usłyszałem – wspomina dzisiaj z uśmiechem Benyamin Ashraf.

Koptowie są rdzennymi mieszkańcami Egiptu. Chrześcijaństwo przyjęli wcześniej, niż dotarło ono do Europy. W I w. założycielem wspólnoty chrześcijańskiej w Egipcie, jak głosi tradycja, był św. Marek Ewangelista. Dzisiejszy Kościół katolicki obrządku koptyjskiego jest nieliczny, ale tworzą go ci, którzy od początku wiernie trwają przy papieżu, mimo zawirowań historii.

Na znak wierności każdy Kopt nosi na przegubie ręki wytatuowany przez kapłana krzyż. Tego nie da się ukryć. Wiara przenika każdą dziedzinę życia.

– Lata prześladowań sprawiły, że koptyjskie wspólnoty są bardzo zintegrowane. Znamy dobrze Pismo Święte, co też służyło obronie wiary. Nie mieliśmy reformy i nasza tradycja jest może trochę surowa. Post eucharystyczny trwa u nas nie jedną godzinę, ale 8-12 godzin. W ciągu roku mamy 141 dni, w których ściśle przestrzegamy postu.

– Kościół jest dla nas drugim domem, nie do pomyślenia jest oczekiwanie jakiejkolwiek zapłaty za angażowanie się w pracę w Kościele. Nawet jeśli zdarzy się, że ksiądz za jakiś projekt zapłaci, to te pieniądze przekazuję na rzecz innego kościoła – opowiada Ashraf. – Pomoc w Kościele jest dla nas najwyższym honorem i zaszczytem, a ludzi, którzy ją podejmują, nazywa się „sługami Kościoła”.

NEOUNICI Z MĘCZEŃSKIEJ KRWI

Za wierność Kościołowi katolickiemu, jedność z papieżem, wspólnoty były gotowe zapłacić najwyższą cenę. Jedyna na świecie katolicka parafia neounicka obrządku bizantyjsko-słowiańskiego znajduje się w Kostomłotach na Podlasiu, regionie określanym ziemią męczenników. Katolików obrządku wschodniego, zwanych potocznie unitami, rosyjscy zaborcy siłą próbowali przeciągnąć na prawosławie, które rzekomo zdradzili. Kościół wyniósł na ołtarze 13 męczenników unickich z Pratulina, którzy zginęli w obronie świątyni. W czasie zaborów Kościół unicki został skasowany.