Maryja z Akatystu

W czasie jasnogórskiej modlitwy o pokój dla świata tajemnice radosne Różańca przeplatają się ze strofami Akatystu, starożytnego hymnu ku czci Matki Bożej. Jego proste, ale wymowne słowa celnie trafiają do serca współczesnego człowieka, chociaż powstały niemal 1,5 tys. lat temu.

– Akatyst jest modlitwą biblijną, a źródłem i inspiracją są sceny Pisma Świętego. Jednak geneza jego powstania jest zagadkowa. Nie ma konkretnych zapisów historycznych, kto go skomponował – czy był to patriarcha Sergiusz z Konstatynopola, czy może Jerzy z Pizydii. Niektórzy przypisują autorstwo pieśniarzowi św. Romanowi, który nosił przydomek „Melodos” – opowiada o. WłodzimierzOgorzałek OSPPE, odpowiedzialny za śpiew Akatystu na Jasnej Górze.

TAJEMNICA ZWOJU

Według legendy, słowa i melodia Akatystu objawiły się św. Romanowi w niezwykły sposób. We śnie święty zobaczył Matkę Bożą, która podała mu do spożycia zwój. Po przebudzeniu następnego dnia święty zaczął deklamować z ambony treść zwoju – hymn ku czci Bogurodzicy. W ten sposób stał się kaznodzieją-pieśniarzem.

Św. Roman nie używał greki, którą można było słyszeć na dworze, ale posługiwał się językiem, który rozumieli prości ludzie. Na talent i oryginalną metodę głoszenia kazań Romana Pieśniarza zwrócił uwagę papież Benedykt XVI. Stwierdził, że należy on do teologów, którzy przekształcają teologię w poezję.

„W tamtych czasach homilia stanowiła praktycznie jedyną sposobność do katechizowania wiernych (…) Miejscem, gdzie Roman głosił kazania, była świątynia na peryferiach Konstantynopola. Wychodził na ambonę umieszczoną na środku kościoła i przemawiał do wspólnoty, urządzając dość wyszukane inscenizacje: posługiwał się malowidłami ściennymi albo ikonami umieszczonymi na ambonie, a także stosował dialog. Jego homilie, metryczne i śpiewane, nazywane były kontakionami (kontákia)” zauważył Benedykt XVI podczas audiencji generalnej 21 maja 2008 r.

NA STOJĄCO

W liturgii bizantyjskiej Akatyst to najsławniejszy hymn ku czci Bogarodzicy. Samo słowo „akatyst” pochodzi od greckiego akathistos i w wolnym tłumaczeniu znaczy ‘stoję’, ‘na stojąco’. A w liturgii postawa stojąca oznacza szacunek, dziękczynienie i oczekiwanie zmartwychwstania, ale też gotowość do modlitwy i działania.

Pierwsze wykonanie Akatystu miało nastąpić 7 sierpnia 626 r. w Konstantynopolu, kiedy miasto zostało uratowane przed atakiem Awarów. Gwałtowny huragan miał wówczas przeszkodzić nieprzyjacielskiej flocie, a jej statki zostały zepchnięte na wybrzeże niedaleko Sanktuarium Matki Bożej w Blacherne, dzielnicy Konstantynopola. Ludność miasta śpiewała wtedy na stojąco hymn ku czci Bogarodzicy w podziękowaniu Maryi za ratunek. Około VIII w. Akatyst został przeniesiony do Włoch i przetłumaczony na łacinę. W języku polskim możemy modlić się Akatystem m.in. dzięki o. Sergiuszowi Janowi Gajkowi MIC, który przetłumaczył tekst w 1980 r. Przekład o. Gajka jest uważany za najbliższy oryginałowi.

– Dla mnie modlitwa Akatystu jest bezpośrednim spotkaniem ze sceną Zwiastowania. Pojawia się Archanioł Gabriel, mówi Maryi, że pocznie i porodzi Syna. Maryja pyta, jak to się stanie, skoro nie zna męża, a anioł powołuje się na autorytet Pana Boga „Duch Święty zstąpi na ciebie i moc Najwyższego osłoni Cię”. I Maryja od razu się zgadza – przywołuje sceny biblijne o. Ogorzałek. – W Zwiastowaniu spotykam się z tajemnicą Pana Boga przez pośrednictwo Matki Bożej. Kiedy dotykam tej tajemnicy, szczególnie poprzez Akatyst i jasnogórską ikonę Matki Bożej, lepiej rozumiem sprawy całej teologii Kościoła. Spotykam się z Bogiem w Trójcy Jedynym i mam wewnętrzne przekonanie, że dzieje się to przez pośrednictwo Maryi – dopowiada paulin.