Na Filipinach i Cejlonie

Ojciec Święty Franciszek będzie trzecim papieżem, który odwiedzi Filipiny, i drugim, który złoży wizytę w Sri Lance.
Filipiny to kraj o powierzchni ok. 300 tys. km kw., który obejmuje 7107 wysp u południowo-wschodnich wybrzeży Azji. Większość z nich to tereny górzyste z czynnymi wulkanami. Od połowy XII w. wyspy zasiedlane były przez ludy pochodzenia malajskiego. Od końca XV w. przenikały tu wpływy islamu.

Zaczęło się od Magellana

Kościół katolicki na Filipinach rozpoczął ewangelizację w XVI w. W 1521 r. do wybrzeży Filipin dopłynął Ferdynand Magellan, słynny portugalski żeglarz i podróżnik w służbie króla Hiszpanii, i ogłosił je kolonią hiszpańską. Towarzyszący mu w wyprawie augustianie eremici rozpoczęli ewangelizację tych terenów. Pierwsza Msza Święta na terytorium Filipin została odprawiona 31 marca 1521 r.

Cztery tygodnie później, 27 kwietnia 1521 r., Magellan został zabity na wyspie Cebu przez tubylca o imieniu Lupu-Lupu, którego do dzisiaj Filipińczycy uznają za swojego bohatera narodowego. Jeszcze w XVI w. do ewangelizacji Filipińczyków przystąpili franciszkanie, jezuici, dominikanie i augustianie rekolekci. Jak szybko następowała ewangelizacja, świadczą liczby: w 1585 r. było 400 tys. ochrzczonych, a zaledwie 35 lat później już ponad 2 mln.

Papież Grzegorz XIII utworzył w 1579 r. pierwszą diecezję na Filipinach – Manilę. Jej pierwszym biskupem został dominikanin Domingo de Salazar. Jeszcze w XVI w. powstały nowe diecezje w Cebu, Nueva Segovia i Caceres. Zakładane były prowincje zakonne franciszkanów, dominikanów, jezuitów, augustianów. Dominikańskie Kolegium św. Tomasza z Akwinu w Manili zatwierdził w 1645 r. papież Innocenty X jako pierwszy uniwersytet katolicki.

Zakony zajmowały się nie tylko ewangelizacją. Kościół, na polecenie króla Hiszpanii Filipa III, organizował na szeroką skalę szkolnictwo i szpitale. Zakonnicy inicjowali budowę mostów, wodociągów, dróg.

Ewangelizacji nie sprzyjało usunięcie jezuitów z Filipin w 1768 r. (powrócili dopiero w 1835 r.), wpływy masońskie na dworze królewskim w Hiszpanii, a także dotyczące jurysdykcji nieporozumienia między hierarchią kościelną a władzami zakonów, do których dochodziło na Filipinach.

W XIX w. duchowieństwo wywodzące się z ludu Filipin opowiedziało się za niepodległością kraju. W odpowiedzi hiszpańska królowa Izabela II w 1862 r. pozbawiła księży Filipińczyków parafii, a duchownych, którzy stali na czele ruchów niepodległościowych, stracono.

Skierowane przeciwko Kościołowi katolickiemu i dworowi Hiszpanii powstanie, które wybuchło w 1896 r., doprowadziło do utraty przez Hiszpanię tego terytorium i przejęcia go przez Stany Zjednoczone. Amerykanie niemal natychmiast zmusili do wyjazdu 500 księży hiszpańskich, wprowadzili rozdział Kościoła od państwa, likwidowali szkolnictwo katolickie. Popierali misje baptystów, metodystów, prezbiterianów.

Stolica Apostolska nie ustępowała. Tworzono nowe diecezje, postawiono na kształcenie duchowieństwa i ewangelizację. Ponownie otwarto uniwersytet św. Tomasza z Akwinu. Bolesną raną zadaną wspólnocie kościelnej było odejście niewielkiej części katolików do tzw. Kościoła narodowego, a w latach następnych do kolejnego, schizmatyckiego tzw. Kościoła Chrystusa. Obie te wspólnoty istnieją do dzisiaj.

Pełną wolność działania uzyskał Kościół katolicki dopiero po II wojnie światowej i po uzyskaniu przez Filipiny niepodległości (1946). Powstawały kolejne diecezje, rozwijało się szkolnictwo, także wyższe, a papież Jan XXIII w 1960 r. mianował Filipińczyka Rufina Santosa kardynałem, pierwszym w tym kraju.

Duże zasługi ma Kościół katolicki na Filipinach w dziedzinie misji. Około 1000 misjonarzy prowadzi pracę w 49 krajach, a katolickie Radio Veritas nadaje programy w 20 językach, głównie dla krajów Dalekiego Wschodu i Oceanii.

Obecnie ponad 80 proc. mieszkańców Filipin stanowią katolicy, 10 proc. inni chrześcijanie, 5 proc. muzułmanie. Kościół wciąż odgrywa tam wielką rolę społeczną. W historię narodu szczególnie wpisał się zmarły w 2005 r. kard. Jaime Sin, arcybiskup Manili. W lutym 1986 r. podczas tzw. rewolucji różańcowej wezwał milion Filipińczyków, aby wyszli na ulice z różańcami w dłoniach i pokojowo obalili dyktatora Ferdynanda Marcosa. Doprowadziło to do jego ustąpienia i ucieczki z kraju.

Papieskie pielgrzymki

Pierwszym papieżem, który stanął na ziemi filipińskiej, był Paweł VI. Odwiedził ten kraj w dniach 27–29 listopada 1970 r., akurat po kolejnym cyklonie. Już na lotnisku w Manili omal nie doszło do tragedii. Pochodzący z Boliwii, ubrany w sutannę niezrównoważony 35-letni mężczyzna ugodził papieża sztyletem. Pawłowi VI nic się na szczęście nie stało, jego podróż nie została przerwana. Wielotysięczne tłumy towarzyszyły mu do katedry, gdzie odprawiona została Msza Święta. Po niej nastąpiło spotkanie z władzami – już wtedy niepodzielnie panował Marcos – i korpusem dyplomatycznym.