Ocalałe wspomnienia

Ksiądz Czyżewski był wieloletnim najbliższym współpracownikiem abp. Jałbrzykowskiego, jego kapelanem, notariuszem i kanclerzem kurii. Był nie tylko świadkiem życia i działalności arcybiskupa, ale także uczestnikiem wielu wydarzeń z nim związanych. Podarował swoje wspomnienia ks. Henrykowi Gulbinowiczowi w 1970 r., z okazji jego święceń biskupich. Bp Gulbinowicz – zanim został metropolitą wrocławskim – jako administrator apostolski w Białymstoku zarządzał tą niewielką częścią rozległej niegdyś archidiecezji wileńskiej, jaka po krzywdzącej dla Polski decyzji mocarstw po 1945 r. ostała się w granicach Polski. „Mam nadzieję, że udostępnienie tego rodzaju źródła poznawczego przyczyni się nie tylko do głębszego poznania i utrwalenia życia oraz działalności abp. Romualda Jałbrzykowskiego, lecz także do dalszych badań, by czas nie zatarł w pamięci zarówno samej osoby, jak i dokonań tego wspaniałego rządcy archidiecezji wileńskiej i białostockiej” – napisał kard. Henryk Gulbinowicz. Sam właśnie z rąk abp. Jałbrzykowskiego przyjął święcenia kapłańskie w 1950 r.

We wspomnieniach ks. Czyżewskiego (1891-1972) czytelnik może zapoznać się z domem rodzinnym przyszłego arcybiskupa wileńskiego i środowiskiem, w którym się wychował, przeczyta o jego studiach i pierwszej pracy kapłańskiej, później pedagogicznej i profesorskiej w seminarium, a przede wszystkim o trwającej od 1918 r. posłudze biskupiej i od 1926 r. – w charakterze metropolity wileńskiego. Jaki zastał stan diecezji? Czego udało mu się dokonać w sferze materialnej i duchowej? Był tak wielkim czcicielem Matki Bożej, że postarał się o papieską koronację Jej wizerunku w obrazie z Ostrej Bramy. Miał znaczące zasługi w budowaniu organizacji katolicko-społecznych, zakładaniu szkół katolickich i w dziedzinie mediów katolickich. Jaki był jego stosunek do prześladowanych unitów, do działających wówczas partii politycznych i jaką rolę odgrywał w episkopacie Polski – to niektóre z poruszonych w książce tematów.

Niezwykle cennym uzupełnieniem jest charakterystyka duchowości abp. Jałbrzykowskiego. „Dziś, po wielu latach od zakończenia działalności wszechwładnej cenzury i odzyskaniu wolności słowa nadszedł właściwy czas, by wspomnienia ks. Stanisława Czyżewskiego mogły ujrzeć światło dzienne” – słusznie zauważa kard. Gulbinowicz  

Ks. Stanisław Czyżewski, „Wspomnienia o ks. dr. Romualdzie Jałbrzykowskim, arcybiskupie metropolicie wileńskim, spisane w 1959 r.”, Wrocław 2015, ss. 356

Wojciech Świątkiewicz Idziemy nr 16 (550), 17 kwietnia 2016 r.