Żywe zainteresowanie wywołało w ostatnim czasie wystawienie trumny z ciałem św. o. Pio. Chociaż dzisiaj ludzie są bardziej sceptycznie nastawieni do wiary i chcą rozumowo dochodzić do Boga, to jednak człowiek współczesny chyba także potrzebuje takich form kultu?
Oczywiście, że ludzie dzisiaj są bardziej świadomi czy wykształceni, ale mimo wszystko kult relikwii jest dosyć żywy, a niektórych świętych – jak na przykład o. Pio. – w szczególny sposób. Nie deprecjonowałbym współczesnych czasów, tylko podkreślił, że obecnie mamy do czynienia z bardziej rozsądnym podejściem do relikwii i z większą o nie troską Kościoła.
Liczne rzesze wiernych wyruszają w specjalnych pielgrzymkach do San Giovanni Rotondo, aby zobaczyć wystawione na widok publiczny ciało świętego o. Pio. A przecież w wielu kościołach w Polsce znajdują się relikwie tego kapłana. Czy można mówić o jakiejś różnicy co do istoty relikwii?
Niewątpliwie wielkie zainteresowanie o. Pio wynika z darów i charyzmatów, jakie otrzymał on od Boga, i z roli, jaką spełnił w Kościele w XX. wieku. Co do istoty kultu, to nie ma oczywiście różnicy. Każde relikwie mają tę samą wartość i mogą być wspomnianym pasem transmisyjnym przekazującym Bożą łaskę. Jeśli mówimy o pielgrzymkach do miejsc związanych ze świętymi, na przykład do San Giovanni Rotondo, to wyjazdy te oprócz niewątpliwego wymiaru religijnego, mają też – nie ukrywajmy – aspekt turystyczny.
Co można nazwać relikwiami i jakie są ich rodzaje?
Relikwie są to szczątki ciała ludzkiego, a więc człowieka, który odszedł już do Pana. Najczęściej są to kości, będące trwałą cząstką organizmu ludzkiego, ale może być to też samo ciało ludzkie, o ile zostało zmumifikowane. Mówimy wtedy o relikwiach pierwszego stopnia. Natomiast gdy mamy do czynienia z rzeczami, których używał i z którymi stykał się świątobliwy człowiek – czy to będą szaty czy jakieś inne drobiazgi – to mówimy wtedy o pamiątkach albo też o relikwiach drugiego stopnia.
Kult relikwii w Kościele datuje się od starożytności,
trwa przez wieki
i do dziś jest czymś żywym
Kiedy chrześcijanie zaczęli czcić relikwie?
Kult relikwii pojawił się już w pierwszych wiekach. Odprawiano Najświętszą Ofiarę na grobach męczenników, kult rozpoczął się praktycznie od śmierci Chrystusa. Potem poprzez apostołów i heroicznych chrześcijan proces ten rozwijał się w ciągu wieków. Należy powiedzieć, że kult relikwii w Kościele datuje się od starożytności, trwa przez wieki i do dziś jest czymś żywym.
Jak narodził się kult relikwii?
Wynikał przede wszystkim ze świętości człowieka, a więc z doskonałego naśladowania Chrystusa i życia w pełni Ewangelią poprzez praktykowanie cnót heroicznych, prowadzących do pełnego zjednoczenia z Chrystusem. Taki człowiek był podziwiany przez najbliższych, otaczany szacunkiem i najczęściej, kiedy umierał, istniało przekonanie, że prowadził życie świątobliwe. A ponieważ człowiek jest istotą duchowo-cielesną, stąd też ciało uczestniczyło we wszystkich aktach, wysiłkach, dążeniach do świętości, zatem na ciele ludzkim również pozostaje ślad, czyli stygmat świętości.
Świętość relikwii powoduje, że ludzie zabiegają o nie, gdyż chcą mieć namacalny, niemalże materialny dowód boskości?
Można tak powiedzieć, a co więcej, ludzie po prostu lgną do chrześcijan praktykujących heroiczną świętość, gdyż do natury ludzkiej należy to, że każdy chce być blisko dobrego. Niezależnie jak żyje i co reprezentuje człowiek swoim wnętrzem, to zawsze pociąga go i fascynuje dobro i piękno, a tym bardziej świętość.
Co zrobić, aby relikwiom nie przypisywano niemalże magicznego działania i nie traktowano ich jak talizmanów chroniących przed nieszczęściem? Jak powinien wyglądać prawdziwy, a nie wypaczony kult relikwii?
Kościół stara się, aby kult relikwii miał wymiar duszpasterski i prowadził ludzi do Boga. Jeżeli ktoś umiera w opinii świętości i jego grób jest punktem przyciągającym innych, to dlatego, że istnieje świadomość, iż ten człowiek chociaż odszedł z ziemi, to jednak żyje u Boga i może pośredniczyć między ludźmi a Bogiem. Z tego też tytułu – na prośbę wiernych i na mocy decyzji – biskup konkretnego miejsca rozpoczyna proces beatyfikacyjny. W czasie tego procesu, a zwłaszcza pod jego koniec, dokonuje się ekshumacji, czyli wydobycia doczesnych szczątek i kanonicznego ich rozpoznania, czyli stwierdzenia, że należą one do konkretnej osoby. Robi się to po to, aby na wypadek beatyfikacji istniała absolutna pewność, że szczątki te należą do tego chrześcijanina, który cieszył się za życia i po śmierci kultem i będzie czy też już jest wyniesiony do chwały ołtarzy. Kościół bardzo przestrzega przepisów odnośnie relikwii, aby nie traktować ich jedynie jako rzecz materialną, jak pani powiedziała, jako talizman. Relikwie świętego są swego rodzaju pasem transmisyjnym, który pozwala chrześcijaninowi w duchu wiary przenieść się w świat nadprzyrodzony. Jeżeli Kościół wystawia relikwie do czci, daje do ucałowania wiernym, to chrześcijanin, wierny ma niejako kontakt fizyczny, kontakt z uświęconą cząstką ciała osoby świątobliwej lub świętej. Na ile do tego aktu podchodzi się z żywą wiarą, z miłością, na tyle Bóg udziela za jego pośrednictwem łask. Tak trzeba podchodzić do relikwii.
Co? Gdzie? Kiedy?
