Nowa ewangelizacja i kultura
Jednym z największych wyzwań współczesnego Kościoła jest ewangelizacja. W Papieskiej Radzie ds. Nowej Ewangelizacji przypominano, że nowa ewangelizacja odbywa się przede wszystkim wewnątrz Kościoła. Kościół musi nieustannie ewangelizować tych, którzy z kolei będą głosili Ewangelię i ten proces nieustannie trwa. Przypomniano, że głoszenie Ewangelii odbywa się na mocy sakramentu chrztu, a ogromnym wyzwaniem są chrześcijanie, którzy doszli do stanu zobojętnienia. Zwracano uwagę, że młode pokolenie jest bardzo otwarte na świadectwo swoich rówieśników. Młodzi ludzie szukają i chcą doświadczyć wspólnoty realnej, nie tylko tej, która rozgrywa się w przestrzeni Internetu. Ponadto ewangelizacja powinna zawsze obejmować ludzi będących poza Kościołem i poszukujących - przede wszystkim poprzez osobiste świadectwo chrześcijan w codziennym życiu.
Mówiono, jak nowa ewangelizacja powinna wyglądać, żeby nie stać się słowem powtarzanym zbyt często, sloganowym. Poruszono kwestię relacji nowej ewangelizacji do katechezy Kościoła, która jest adresowana do ludzi wierzących w środowisku kościelnym, a także do nauki religii w szkole, która musi być nastawiona na swoistą formę inkulturacji. Chodzi o otwarcie na poszczególne wymiary kultury: muzyki, sztuki sakralnej, malarstwa, których nieraz nie można zrozumieć bez pewnego kontekstu religijnego.
Ponadto religia w szkole może być elementem preewangelizacji, natomiast nie może zastąpić i nie zastąpi katechezy jako takiej, dla której właściwym miejscem jest parafia czy grupa ludzi wierzących. W tej przestrzeni nauki religii, katechezy, w tym katechezy dorosłych, mieści się potrzeba wychodzenia z nowymi formami i sposobami działania, które ogólnie nazywane są nową ewangelizacją.
O roli kultury we współczesnym świecie i Kościele, kulturze masowej, na ile może ona być nośnikiem nowej ewangelizacji, o kulturze cyfrowej - jakie niesie z sobą szanse i zagrożenia, o roli muzeów diecezjalnych, duszpasterstw i środowisk twórczych mówiono podczas wizyty w Papieskiej Radzie ds. Kultury. W kontekście Synodu Biskupów na temat synodalności, mówiono o tworzonej przez wszystkich kulturze masowej i czy może być ona przestrzenią dialogu w perspektywie synodalnej, przestrzenią, w której można wypowiedzieć bardzo ważne kwestie, także językiem sztuki, w którym nie zawsze są wypowiadane one expressis verbis, a czasem wręcz nie mogą być wyłożone.
Formacja kapłanów
Kolejnym ważnym tematem była formacja kapłanów w seminariach duchownych, o której rozmawiano przede wszystkim w Kongregacji ds. Duchowieństwa. Dyskutowano o nowych formach przygotowania kandydatów do kapłaństwa, co idzie w parze z wprowadzeniem w Polsce wytycznych nowego dokumentu „Droga formacji prezbiterów w Polsce. Ratio institutionis sacerdotalis pro Polonia”, które kładą główny akcent na formację duchową i ludzką przyszłego kapłana. Jak zauważono, dotychczasowa formacja kapłanów miała charakter bardziej uniwersytecki. Celem nowej formacji jest to, aby kandydat na kapłana był przede wszystkim osobą głęboko wierzącą i podążającą za Jezusem Chrystusem. Głównym celem nie jest robienie przez duchownych karier na wzór uniwersyteckich z doktoratami i profesurami. Trzeba na nowo spojrzeć, jak się zmienia rola księdza we współczesnym społeczeństwie, co nauczanie w seminariach musi wziąć pod uwagę, aby jak najlepiej uformować kapłana XXI w.
Kryzys rodziny
O kryzysie rodziny i duszpasterstwie rodzin mówiono przed wszystkim w Dykasterii Świeckich, Rodziny i Życia oraz ds. Integralnego Rozwoju Człowieka. Wskazywano jak ważna jest wspólnota rodzinna, jej codzienne zaangażowanie. Musi ona stawać się domowym Kościołem. Jak ważne jest wypełnianie przez nią, na co dzień, chrześcijańskiej misji, najlepiej pokazała pandemia koronawirusa. Wskazywano także na problem laicyzacji i nietrwałości małżeństw, czy niechęci do ich zawierania. Poruszono konieczność zaangażowania osób świeckich w duszpasterstwo rodzin. Biskupi zostali też zaproszeni do włączenia się w organizację Światowego Spotkania Rodzin w Rzymie, które w przyszłym roku będzie przebiegało inaczej, niż zazwyczaj.
Z kolei podczas wizyty w Trybunale Roty Rzymskiej zwrócono uwagę, że do Roty Rzymskiej trafia wiele spraw z Polski, która pod względem ilości wnoszonych do tego Trybunału spraw znajduje się na drugim miejscu. W ubiegłym roku było w Rocie ponad 130 spraw z Polski, z tego 80 rozpoczęło swoje procedowanie. Zwrócono też uwagę, by w tych sprawach może większą inicjatywę wykazali biskupi w ramach norm papieża Franciszka z 2015 roku dotyczących stwierdzenia nieważności sakramentu małżeństwa. Biskup bowiem ma możliwość przeprowadzenia skróconego postępowania w tych sprawach.
Młodzi
Wiele miejsca w rozmowach poświęcono młodym ludziom – „przyszłości Kościoła”. Wskazywano na potrzebę jeszcze większego zaangażowania w pracę z młodzieżą, poszukiwania coraz lepszych form duszpasterstwa młodzieży. Zastanawiano się, jakim językiem rozmawiać z młodymi ludźmi, gdyż musi to być język dla nich zrozumiały, w którym zrozumieją najlepiej przesłanie Jezusa Chrystusa. Mówiono, że kultura globalizacji powoduje przemianę mentalności młodych ludzi i zmianę języka, jakim się posługują. Trzeba nauczyć się ich języka, aby szukać sposobów nawiązania kontaktów, szukania dróg dotarcia do stylu ich życia i tym samym innego spojrzenia na świat ludzi młodych. W stosunku do młodych trzeba wykazywać się dużą otwartością i wrażliwością, dobrze znać środowisko cyfrowe.
W Kongregacji ds. Edukacji Katolickiej mówiono o problemach związanych z wychowaniem religijnym, wychowaniem katolickim, nie tylko w tym obszarze, jaki daje nauczanie religii w szkole, ale także jeśli chodzi o szkoły katolickie w Polsce i uczelnie wyższe, gdzie jest formacja teologiczna i formacja ludzka. Przyznano, że spora grupa młodych ludzi odchodzi od religii, co jest problem kultury cyfrowej, w której młodzi ludzie uczestniczą. Zwrócono uwagę, że pomimo spadku demograficznego w Polsce nie maleje zainteresowanie szkołami katolickimi.
Rola mediów
Kolejnym ważnym tematem jaki poruszono podczas wizyty były środki społecznego przekazu. Mówiono o tym w Dykasterii ds. Komunikacji. Nie ograniczono się tylko do roli mediów w przekazywaniu informacji, ale przede wszystkim rozmawiano o roli mediów w czasie pandemii koronawirusa. Wskazano na konieczność wypracowania jak najlepszych metod przekazywania Ewangelii z wykorzystaniem nowoczesnych środków społecznego przekazu. Przede wszystkim zachęcano biskupów, aby byli otwarci na media i poprzez nie n- a komunikowanie się ze społeczeństwem w podstawowym sensie słowa „comunicare”, czyli budowania jedności.
Najważniejszym tematem rozmowy było to, jak komunikować się skutecznie ze społeczeństwem szeroko rozumianym, nie ograniczonym tylko do osób wierzących. Jeśli Kościół ma docierać z Ewangelią do wszystkich, to musi wiedzieć, w jaki sposób to robić. Oczywiście jednym z najważniejszych obecnie forów są media społecznościowe i im poświecono dużą część dyskusji.
Mówiono także o języku jako jednym z podstawowych problemów komunikacji, gdyż bez zrozumiałego języka nie ma spotkania i wspólnoty. Musi być on jasny i merytoryczny. W Kościele zazwyczaj komunikacja polega na przemawianiu, ale język mediów jest inny niż język ambony i to należy zmienić w normalnych życiowych relacjach.
Wzywano też do budowania jedności, do czego wielokrotnie zachęcał, odwołując się do misji chrześcijan we współczesnym świecie prefekt Dykasterii, Paolo Ruffini. Chodzi zarówno o jedność przekazu, jak i o świadectwo wobec tych, którzy może z Kościołem nie mają wiele wspólnego, albo są od niego oddaleni. Chodzi o mówienie całym sobą, świadectwem życia, a nie tylko przekazem medialnym.
Migranci i uchodźcy
Podczas spotkania z prefektem Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka kard. Peterem Turksonem rozmawiano o bezwzględnej potrzebie pomocy ubogim, potrzebującym oraz migrantom i uchodźcom. Wskazano na cztery ważne tematy. Pierwszym z nich była sprawa duszpasterstwa migrantów, i to zarówno Polaków przebywających poza krajem jak i osób, które przybywają do Polski. Mówiono o problemie duszpasterstwa emigracji zwłaszcza w różnych Polskich Misjach Katolickich i zasygnalizowano zjawisko minimalizowania, czy też osłabienia duszpasterstwa ze strony Kościołów lokalnych, a nawet likwidacji struktur duszpasterskich dla Polaków za granicą. Mowa też była o kryzysie na granicy polsko-białoruskiej, który jest w Watykanie znany. Biskupi polscy podkreślali kontekst międzynarodowy i polityczny tego kryzysu. Natomiast w Watykanie dostrzeżono działania Kościoła w Polsce.
Misje
W Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów przedstawiono sprawozdanie z działań podejmowanych przez Kościół w Polsce na polu misyjnym. Mówiono m.in. o animacji misyjnej, formacji misjonarzy, wsparciu misjonarzy za pośrednictwem MIVA Polska czy Dzieła Pomocy Ad Gentes, także szerokiej działalności Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce. Przypomniano, że Polska ma ponad 1800 misjonarzy i misjonarek, nie licząc osób posługujących na Wschodzie i w innych krajach. Stojący na czele Kongregacji kard. Luis Antonio Tagle wyraził słowa niezwykłego uznania dla pracy polskich misjonarek i misjonarzy, o wkładzie polskiego Kościoła w wielkie dzieło misyjne, posłudze duchowej ale i też materialnej.
Ekumenizm
Temat ekumenizmu poruszono w Papieskiej Radzie ds. Popierania Jedności Chrześcijan podczas spotkania z jej przewodniczącym, kard. Kurtem Kochem. Dyskutowano o sytuacji ekumenicznej w Polsce, która jest ogólnie dobra, gdyż Kościół ma dobre relacje z wszystkimi Kościołami i wspólnotami chrześcijańskimi. Kard. Koch kładzie obecnie nacisk na ekumenizm duchowy i modlitwy oraz pielęgnowanie dobrych relacji.
Kardynał wskazał na kryzys w relacjach ekumenicznych. Pewne formuły dialogu ekumenicznego w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat się wyczerpały. Powstało wiele ważnych dokumentów, które wciąż czekają na poważną recepcję. Poza tym powstały nowe pęknięcia, problemy pomiędzy naszymi Kościołami i wspólnotami, trudne do przezwyciężenia.
Rozmawiano także na temat relacji chrześcijańsko-żydowskich. Poruszono kilka ważnych tematów dla Kościoła w Polsce, które potrzebują rozstrzygnięcia w Watykanie i powrócono też do tematu wielkopiątkowej modlitwy za Żydów w języku polskim.
Co? Gdzie? Kiedy?
