Polski kościół statystyczny

wskaźniki communicantes w 2018 roku według diecezji

– Takiego spadku powołań kapłańskich nie można wytłumaczyć jedynie spadkiem demograficznym – komentuje ks. Sadłoń.

Nabrzmiewa więc problem zastępowalności kapłanów, zwłaszcza że księża urodzeni w czasie wyżu demograficznego z lat 50. XX w. będą niedługo odchodzić na emeryturę. W przeliczeniu na stu księży inkardynowanych najwięcej alumnów diecezjalnych studiuje w archidiecezji warszawskiej – 15, po 11 w diecezji gliwickiej i archidiecezji wrocławskiej, 10 w diecezji warszawsko-praskiej. W archidiecezji częstochowskiej oraz diecezjach bydgoskiej i sosnowieckiej jest ich jedynie czterech.

– Jest niemal pewne, że w najbliższych latach w niektórych diecezjach zabraknie zaangażowanych duszpastersko księży. To pociągnie za sobą łączenie parafii, w których księża będą koncentrować się na posłudze sakramentalnej, nauczaniu i strzeżeniu depozytu wiary. Na więcej nie starczy im czasu – komentuje ks. prof. Grzegorz Sokołowski z Obserwatorium Społecznego we Wrocławiu. – W sposób naturalny w szerszym zakresie trzeba będzie angażować osoby świeckie – głównie diakonów stałych i nadzwyczajnych szafarzy – do wykonywania pewnych posług w parafii, np. organizowania nabożeństw, udzielania Komunii Świętej. Katecheza, prowadzenie finansowe czy gospodarcze parafii – to też miejsce dla świeckich. To bardzo prawdopodobna przyszłość Kościoła w Polsce.

KRAJ MISYJNY?

– Dane wskazują na nadchodzące trudności w funkcjonowaniu Kościoła. W porównaniu z Kościołami w krajach Zachodu jesteśmy ciągle społeczeństwem katolickim, gdzie pozycja Kościoła jako wspólnoty wiernych jest nadal mocna, ale procesy erozyjne postępują. Mocno zmniejszająca się liczba alumnów i inne zjawiska powinny niepokoić i dawać do myślenia – zauważa socjolog Sławomir Nowotny, były szef pierwszej w Polsce prywatnej firmy badawczej Demoskop, a obecnie w ISKK specjalista ds. projektów badawczych. – W kontekście zmian, jakie dokonują się w Kościele powszechnym, dyskusji i debat inicjowanych głównie przez Kościół w Niemczech, może to spowodować modyfikację naszego tradycyjnego podejścia do Kościoła, konieczność szukania nowych rozwiązań. Nie tak radykalnych jak podczas niedawnego Synodu dla Amazonii, ale jednak.

Co jeszcze mówią dane o Kościele w Polsce? – Wskazują, że wkrótce możemy stać się terenem misyjnym, tj. takim, do którego będzie trzeba wysyłać kapłanów z bogatszych w powołania diecezji lub krajów, by zapewnić wiernym opiekę duszpasterską. Zresztą już dziś niektóre obszary Polski stają się terenem misyjnym – ocenia sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski bp Artur Miziński.

– Jeśli mówi się, że Kościół jest kobietą, to w Polsce weszła ona w wiek średni. Po etapie dynamicznego rozwoju osiągnęła stabilizację i zaczyna się starzeć. A jeśli tak, to nie możemy liczyć, że procesy kulturowe czy demokratyczne będą napędzały rozwój Kościoła. Raczej bronimy się, by nie było odwrotnie. Dlatego chcąc szukać nowych sił dla rozwoju katolicyzmu w Polsce, musimy szukać bardziej wewnątrz samego Kościoła. Pamiętajmy jednak, że Kościół odzwierciedla stan polskiego społeczeństwa, które również się starzeje i zmienia – mówi ks. Sadłoń.

Ks. prof. Sokołowski zauważa, że wspomniane 8,1 proc. świeckich zaangażowanych w Kościele każe pytać o pozostałe 91,9 proc. – To pokazuje, że zdecydowana większość katolików w Polsce uczestniczy w życiu chrześcijańskim na poziomie niezbędnego minimum lub praktykuje jedynie okazjonalnie – wskazuje.

– Może cieszyć stopniowy wzrost świadomego i z wyboru uczestnictwa osób świeckich w życiu Kościoła. Jednak nigdy radość nie może przesłonić zatroskania o tych, którzy żyją poza sakramentami, nie znają Boga lub zagubili się na ścieżkach życia – mówi bp Miziński. Zwraca uwagę na troskę, jaką trzeba otoczyć grupy i wspólnoty w parafiach, by participantes było więcej, szukać możliwości większego zaangażowania osób świeckich w Kościele, a nade wszystko dbać, by miejsce w Kościele znalazła młodzież. I tak ją formować, by odkrywała swoje powołanie, także to do kapłaństwa czy życia zakonnego.