Sługa świętości Kościoła

Piotr pochodził z Rawenny, gdzie przyszedł na świat w 1007 r. w ubogiej, wielodzietnej rodzinie. Po przedwczesnej śmierci rodziców jego wychowaniem zajęli się starsza siostra Rozelina i starszy brat Damian, stąd z czasem Piotra zaczęto nazywać Piotrem od Damiana, czyli Piotrem Damianim. To właśnie brat odkrył w nim wybitne zdolności duchowe i intelektualne.

Dzięki rodzeństwu Piotr mógł rozpocząć studia prawnicze i teologiczne. Jak podaje znakomity znawca średniowiecza, francuski benedyktyn Jean Leclercq (1911–1993), „Damiani był jednym z najlepszych łacinników swoich czasów, jednym z największych pisarzy łacińskiego średniowiecza”. Po studiach przyjął święcenia kapłańskie i przez kilka lat uczył w szkole.

ZA MURAMI KLASZTORU

Około 1034 r. wycofał się z życia publicznego i udał na pustkowie. „Może właśnie to milczenie, a w nim wsłuchanie się w głos Boży, pociągało Piotra Damianiego do pustelni. A może przeczuwał, że zacznie się wkrótce epoka wypełniona przede wszystkim gwarem ludzkim, który potrafi zagłuszyć wszystkie słowa skierowane przez Boga do człowieka. A konsekwencją tego będzie kryzys mowy ludzkiej, którą on przecież bardzo kochał. Był dobrym stylistą i cenionym retorem, a jednocześnie głęboko wierzącym człowiekiem, przeświadczonym, że wszystkie słowa ludzkie, by mogły pięknie przekazywać prawdę, muszą być kształtowane i wypowiadane przed obliczem Boga. Tam bowiem jest ich moc i piękno” – pisał o św. Piotrze Damianim w swojej znakomitej książce „Współtwórcy i wychowawcy Europy” jezuita ks. Jerzy Mirewicz (Kraków 1983).

Po kilku latach wstąpił do benedyktynów o zaostrzonej regule, związanych z ośrodkiem w Cluny. W klasztorze św. Krzyża w Fonte Avellana szybko zdobył zaufanie mnichów, którzy w 1043 r. wybrali go na przełożonego. Powiększył bibliotekę i założył kolejne domy zakonne w Marchii, Umbrii, Romanii i Abruzji. Był cenionym ojcem duchowym wielu uczniów, którzy garnęli się do niego. Mnisi przebywający w tworzonych przez niego klasztorach przyjęli styl życia kamedułów. Piotr napisał dla nich żywot założyciela kamedułów św. Romualda z Rawenny. Sam podpisywał się pod swoimi dziełami: „Petrus crucis Christi servorum famulus” („Piotr, sługa sług Chrystusowego krzyża”).

W poświęconej mu katechezie wygłoszonej 9 września 2009 r. papież Benedykt XVI podkreślał: „Dał się poznać w różnych gatunkach literackich: od listów po kazania, od hagiografii do modlitw, od poematów do epigramów. Jego wrażliwość na piękno prowadziła do poetyckiej kontemplacji świata. Piotr Damiani pojmował wszechświat jako niewyczerpaną przypowieść oraz swoisty ciąg symboli, od którego należy wyjść, aby odczytać życie wewnętrzne oraz rzeczywistość boską i nadprzyrodzoną”. (…) Był do głębi mnichem, co przejawiało się w formach surowości, które dziś mogłyby się nam wydawać nawet przesadne. W ten sposób jednak uczynił z życia monastycznego wymowne świadectwo prymatu Boga i wezwanie skierowane do wszystkich, aby podejmowali drogę ku świętości, by byli wolni od wszelkiego kompromisu ze złem. Ze świadomą konsekwencją i wielką surowością spalił się dla sprawy reformy Kościoła swoich czasów. Wszystkie swoje siły duchowe i fizyczne oddał Chrystusowi i Kościołowi, pozostając jednak zawsze, jak lubił powtarzać, „Petrus ultimus monachorum servus” – Piotrem, ostatnim sługą mnichów.

Pozostawił po sobie ok. 240 utworów poetyckich, 170 listów, 53 kazania.