Solidarność przeciw imperializmowi

Encyklika Jana Pawła II „Solicitudo rei socialis” w centrum zainteresowania stawia pojęcie rozwoju. Czym jest rozwój według papieża Polaka?

Pojęcie rozwoju pojawia się na przykład w encyklice Pawła VI „Populorum progressio” z 1967 r. Papież zwraca uwagę, że myślenie o rozwoju jedynie w kategoriach ekonomicznych jest błędne. Wprowadza w związku z tym pojęcie rozwoju integralnego, które obejmuje również rozwój moralny i duchowy człowieka. Jan Paweł II nawiązuje do tego nauczania. U papieża z Polski pojawia się rozróżnienie między postępem a rozwojem. Jan Paweł II był przekonany o imponującym charakterze osiągnięć zachodniej cywilizacji w zakresie nauki i techniki. Uważał jednak, że akumulacja osiągnięć technicznych i zasobów materialnych może współistnieć z toczącym się równolegle procesem niszczenia moralnych i duchowych zasobów ludzkości. Dopuszczał możliwość, że między akumulacją osiągnięć technicznych a erozją systemów kulturowych może zachodzić związek przyczynowo-skutkowy. Postęp zatem to zmiana na korzyść w zakresie ekonomii i technologii. Z rozwojem zaś mamy do czynienia wtedy, kiedy wzrasta człowiek. Kryterium oceny procesu znajduje się we wnętrzu człowieka i ma odniesienie do jego życia duchowego.

Na ile sposób patrzenia na rozwój przez Jana Pawła II wynika z doświadczeń życia w ustroju socjalistycznym?

W encyklice, o której rozmawiamy, Jan Paweł II wskazuje na napięcie pomiędzy światem po jednej i po drugiej stronie żelaznej kurtyny. W obozie komunistycznym mieliśmy do czynienia z materialistyczną wizją człowieka, społeczeństwa i świata. Dlatego obowiązująca tam organizacja polityki i ekonomii z zasady nie uwzględniała duchowego wymiaru człowieka. Jan Paweł II, co jasne, krytykuje ten stan. Teoretycznie umożliwiał on zaistnienie postępu, ale praktycznie uniemożliwiał rozwój.

Czytaj dalej w e-wydaniu lub wydaniu drukowanym
Idziemy nr 39 (933), 24 września 2023r.
całość artykułu zostanie opublikowana na stronie po 30 września 2023