Zakończyło się 375. zebranie plenarne KEP

Biskupi dyskutowali nad dokumentem opracowywanym w oparciu o synody poświęcone rodzinie oraz adhortację Franciszka "Amoris laetitia". W dwudniowych obradach uczestniczył także nuncjusz apostolski w Polsce abp Salvatore Pennacchio oraz przedstawiciele episkopatów z 13 krajów.

Odnowione duszpasterstwo rodzin

– Nadszedł czas, żeby w warunkach polskich powiedzieć, jak ma obecnie wyglądać przygotowanie do małżeństwa i towarzyszenie małżonkom po zawarciu ślubu, aż do śmierci – powiedział KAI przed rozpoczęciem obrad abp Stanisław Gądecki. Dodał, że chodzi o towarzyszenie małżonkom i całej rodzinie.

Przewodniczący KEP zaznaczył, że przygotowywany przez Episkopat dokument będzie dotyczył także zawartego w adhortacji "Amoris laetitia" wątku komunii świętej dla osób rozwiedzionych, żyjących w ponownych związkach cywilnych. Jego opracowaniem zajmie się specjalny zespół pod kierunkiem bp. Jana Wątroby oraz abp. Henryka Hosera. 

W rozmowie z KAI sekretarz generalny KEP przypomniał przed obradami, że papież Franciszek kładzie nacisk na towarzyszenie, bycie z tymi, którzy po rozpadzie sakramentalnego związku małżeńskiego żyją w związkach niesakramentalnych. Chodzi o ich obecność w Kościele, duszpasterską troskę o nich i możliwości zaangażowania się tych osób w życie Kościoła, także w życie sakramentalne.

Abp Henryk Hoser SAC wskazał na dwa podstawowe dokumenty Kościoła na ten temat, jakimi są adhortacja "Familiaris consortio" Jana Pawła II oraz "Amoris laetitia" Franciszka. Pewną nowością jaką wprowadza "Amoris laetitia" jest postulat towarzyszenia małżeństwu na wszystkich etapach życia. Poczynając od dobrego przygotowania do sakramentu małżeństwa, poprzez systematyczne towarzyszenie duszpasterskie małżeństwom już istniejącym – ze szczególnym zwróceniem uwagi na te, które są w kryzysie. A skoro charakterystycznym znamieniem dzisiejszych czasów jest narastająca ilość rozwodów, to niezbędne jest także towarzyszenie rozwiedzionym, tym którzy weszli w nowe, cywilne, niesakramentalne związki. Odnosząc się do kwestii udzielania komunii św. osobom w takich sytuacjach, przypomniał punt 84. "Familiaris consortio", do którego zresztą nawiązuje papież Franciszek, który stwierdza, że istnieje możliwość udzielania komunii św. osobom w takiej sytuacji, jeśli nie mogą opuścić nowego związku ze względu np. na wychowanie dzieci, ale pod warunkiem dobrowolnej rezygnacji z tego charakterystycznego atrybutu małżeństwa, jakim jest pożycie płciowe, czyli jeśli zdecydują się żyć w tzw. białym małżeństwie. 

Krajowy duszpasterz rodzin ks. Przemysław Drąg powiedział KAI, że największą nowością przygotowywanego dokumentu będzie postulat systematycznej formacji małżeństw w parafiach, która będzie prowadzona przez kapłana wraz z konkretnym małżeństwem. W każdej diecezji powołani mają zostać także diecezjalni duszpasterze tzw. związków niesakramentalnych. Jednakże duszpasterstwa "niesakramentalnych" nie będą istnieć w każdej parafii, gdyż zdaniem ks. Drąga, w wielu z nich następuje stygmatyzacja osób żyjących w ponownych, niesakramentalnych związkach, ale w większych i lepiej do tego przygotowanych ośrodkach.

– Jasnym celem takiego duszpasterstwa musi być doprowadzenie osób znajdujących się w takiej sytuacji do tego, aby przeżyły one spotkanie z Chrystusem i nawrócili swoje serce – wyjaśnia ks. Drąg. –Pierwszym krokiem winna być próba nakłonienia do powrotu do swego współmałżonka. A jeśli to okaże się niemożliwe, to dopiero wtedy możemy mówić o dalszym towarzyszeniu w związku nieregularnym – dodał.

Kolejnym etapem towarzyszenia – wyjaśnia ks. Drąg – jest to, aby taki człowiek pojednał się z małżonkiem sakramentalnym, objął troską swoje dzieci, ułożył relacje rodzinne i podniósł poziom swego życia duchowego. Następnie należy ukazać mu perspektywy zaangażowania na terenie parafii, np. w dzieła miłosierdzia, edukacyjne bądź inne.

Pogłębić przygotowania do sakramentu małżeństwa

Ks. dr Jacek Goleń omawiał na zebraniu Episkopatu wskazania papieskiego dokumentu „Amoris laetitia”, związane z towarzyszeniem narzeczonym w czasie ich przygotowania do sakramentu małżeństwa. – Adhortacja inspiruje nas, abyśmy podeszli do duszpasterstwa narzeczonych i małżonków w sposób bardziej ewangelizacyjny – powiedział ekspert z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Zachęcił również biskupów, by przy tworzeniu wytycznych dotyczących formacji narzeczonych, zwrócili szczególną uwagę na wtajemniczający charakter przygotowania. – Cenna jest tu znana w wielu krajach mistagogiczna propozycja przygotowania przyszłych małżonków. Polega ona zarówno na słuchaniu Słowa Bożego, jak i dzieleniu się obecnością Boga w życiu podczas spotkań w parach i małych grupach – wyjaśnił ks. Goleń.

Zaznaczył, że przygotowującym się do zawarcia małżeństwa trzeba poświęcić czas i zapewnić dobrą atmosferę, którą osiągnąć można np. przez małe grupy. – Trzymiesięczne przygotowanie do małżeństwa nie daje możliwości pogłębienia wiary narzeczonych, ani umocnienia ich więzi miłości – podkreślił teolog. Jego zdaniem, potrzebne są odpowiednie przepisy porządkujące czas trwania takiego przygotowania.

Wykładowca KUL podkreśla, że „Amoris laetitia” rzuca nowe światło na poprzednie dokumenty, jak i na praktykę Kościoła w Polsce. Przypomina zarazem, że Kościół w Polsce od ponad 50 lat podejmuje działania polegające na odpowiednim przygotowaniu narzeczonych do sakramentu małżeństwa, poprzedzając je formacją młodzieży.

W komunikacie z obrad wskazano, że w procesie przygotowania narzeczonych do małżeństwa konieczne jest "większe zaangażowanie duszpasterzy oraz doświadczonych małżonków w kształtowaniu postaw wiary wynikających z chrztu".

Bliżej rozwiedzionych

O tym, że osoby rozwiedzione żyjące w nowych związkach nie są ekskomunikowane przypomniał podczas obrad ks. dr hab. Jan Krajczyński, prof. UKSW. Podkreślał, że osoby takie są pełnoprawnymi członkami Kościoła, choć zdarza się w praktyce, że nie doświadczają one w lokalnej wspólnocie należnej bliskości, wsparcia i zrozumienia ze strony duszpasterzy i wiernych świeckich. 

Osoby te mogą angażować się w działalność Kościoła na wiele sposobów, m.in. na niwie społecznej, charytatywnej, kulturalnej. Ich własnym duszpasterzem jest proboszcz i on najpierw winien zainteresować się ich szczególną sytuacją.

W swoim wystąpieniu ks. Krajczyński skupił uwagę na trzech kwestiach: charakterze procesu rozeznawania sytuacji rozwiedzionych żyjących w nowym związku, jego motywach i celach; zasadach natury ludzkiej i religijnej, jakie należy zachować celem realizacji założeń rozeznawania; konkretnych rozwiązaniach, które duszpasterz może zaproponować wymienionym osobom. 

– Rozwiązania, które duszpasterz może zaproponować w ramach procesu rozeznawania – zauważył prelegent – winny być uwarunkowane czterema czynnikami: niezmiennym zamysłem Pana Boga nt. małżeństwa; charakterem przepisów prawa kanonicznego, naruszonych przez osoby znajdujące się w sytuacji nieprawidłowej; celami posługi duszpasterskiej względem rozwiedzionych żyjących w nowych związkach; szczególną sytuacją i potrzebami tych osób, ustalonymi w procesie rozeznawania.

Mówiąc o konkretnych rozwiązaniach, jakie duszpasterz może przedłożyć rozwiedzionym żyjącym w nowym związku, ks. Krajczyński wymienił też możliwość udzielenia rozgrzeszenia sakramentalnego i dopuszczenia tych osób do Komunii świętej. Aby mogło to nastąpić, powinny być zachowane cztery następujące warunki, rozumiane łącznie, mianowicie: niemożliwość rozejścia się stron, postanowienie powstrzymania się od współżycia na sposób małżeński, naprawienie szkód i niesprawiedliwości popełnionych w małżeństwie, brak zgorszenia.

Sygnały, jakie docierają ze strony osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach, wskazują, że niekoniecznie doświadczają one tego, o czym mówi papież Franciszek, to jest życzliwości, zainteresowania, zrozumienia i realnej pomocy ze strony Kościoła. – Choć słyszą, że nie są ekskomunikowani, nie otrzymują zbyt wielu propozycji czynnego zaangażowania się w Kościele. Tymczasem w istocie są oni pełnoprawnymi członkami wspólnoty kościelnej i mogą realizować się w niej na wiele sposobów – zauważył ks. profesor.

– Trzeba zainteresować się bliżej ich sytuacją, zapewnić im konieczną formację, przedstawić cały wachlarz działań, jakie mogą podejmować w Kościele – zachęcał biskupów ks. Krajczyński. Dodał, że kwestię zbawienia osób rozwiedzionych, które wstąpiły w nowe związki należy pozostawić Panu Bogu. – Zapominamy bowiem, że mogą istnieć okoliczności, które zmniejszają winę i stopień odpowiedzialności człowieka za dokonane czyny – przestrzegł duchowny.

Pomoc Syrii

Syryjscy biskupi dziękują Polakom za projekt „Rodzina Rodzinie” i błagają o dalszą pomoc – mówił podczas obrad dyrektor Caritas Polska ks. Marian Subocz. Biskupi zatwierdzili inicjatywę zbiórki pieniędzy do puszek na ofiary wojny w Syrii, którą Caritas przeprowadzi w najbliższą Niedzielę Miłosierdzia (23 kwietnia).

Ks. Subocz omówił niedawną wizytę delegacji Caritas w Aleppo. Opowiedział o sytuacjach, z jakimi na co dzień spotykają się mieszkańcy najbardziej zrujnowanego syryjskiego miasta, m.in. brak ogrzewania, elektryczności, a nawet wody. Zaprezentował również dane dotyczące wdrażania programu „Rodzina Rodzinie”. Obecnie programem objętych jest ponad 2 tysiące Syryjskich rodzin wspieranych przez ponad 7 tysięcy polskich darczyńców.