Ryszard Wagner urodził się w Lipsku, był synem Joanny z d. Paetz i Fryderyka Wagnera, ostatnim z siedmiorga ich dzieci. Miał zaledwie pół roku, gdy zmarł jego ojciec. Matka ponownie wyszła za mąż, tym razem za przyjaciela rodziny Ludwika Geyera, malarza, poetę i aktora. Od dzieciństwa Wagner wzrastał blisko teatru, z którym związany był zarówno jego ojczym, jak i trzy siostry. Był dzieckiem wrażliwym i nerwowym. Początkowo wydawało się, że zasłynie jako poeta. Był w drugiej klasie gimnazjum, gdy napisał wiersz poświęcony zmarłemu koledze. Utwór wzbudził wielkie uznanie, a nawet został wydrukowany. Po tak udanym debiucie Wagner pisał później wiersze na zadane mu przez nauczycieli tematy. Chętnie czytał dzieła dawnej literatury niemieckiej, zwłaszcza zawierające wątki mityczne i legendarne. Po ukończeniu Szkoły św. Tomasza w Lipsku wstąpił na miejscowy uniwersytet, gdzie kształcił się z kontrapunktu u kantora Mechthilda Weinliga.
Karierę muzyczną Wagner rozpoczął w wieku 20 lat w Würzburgu, gdzie został dyrygentem chóru. Tam też powstała jego pierwsza opera „Boginki”. Mieszkał tu u brata Alberta, aktora i śpiewaka. Wiele się uczył, słuchając utworów tak wielkich mistrzów jak Beethoven czy Mozart. W późniejszych latach był kapelmistrzem teatrów operowych w Magdeburgu, Królewcu i Rydze.
Już we wczesnej młodości – jak sam przyznawał choćby w tekście „Do moich przyjaciół” – prowadził życie rozpustne, pełne zmysłowych rozkoszy i hulanek. W Magdeburgu poznał starszą od siebie o cztery lata artystkę miejscowego teatru Minnę Planer. Pobrali się w kościele ewangelickim w 1836 r. Niestety, małżeństwo z powodu rozwiązłości Ryszarda było nieudane. Zdradzał on małżonkę, a nawet rozbijał inne związki. Od 1862 r. miał romans z Cosimą von Bülow, córką Franciszka Liszta, z którą ożenił się dopiero w 1871 r., kiedy mieli już troje dzieci.
Artysta miał do tego ciągłe problemy finansowe i uciekał przed wierzycielami. Dopiero król Bawarii Ludwik II spłacił jego długi i zapewnił mu odpowiednie warunki do twórczości. A była ona niezwykle owocna i obejmowała przede wszystkim opery i dramaty muzyczne oparte na własnych librettach kompozytora, uwertury i pieśni. Wśród skomponowanych przez niego utworów znajdowała się uwertura „Polonia”, skomponowana po upadku powstania listopadowego i będąca wyrazem solidarności z Polakami.
Twórczością Wagnera zafascynowany był Hitler. Kiedyś jako młody człowiek obejrzał operę „Rienzi”, której bohaterem jest średniowieczny trybun ludowy, który chce wskrzesić dawną świetność Rzymu. Po latach przyznał, że wtedy narodziło się „ojcostwo jego misji dziejowej”. Inspiracje do swoich działań czerpał też z opery „Parsifal”, a nienawiść do Żydów z książki Wagnera „Das Judenthum in der Musik”, w której kompozytor odmawiał Żydom prawa do recenzowania jego muzyki, gdyż jakoby nie mają oni żadnych uzdolnień muzycznych. Odwoływanie się Wagnera do mitów starogermańskich, jego przyjaźń z Friedrichem Nietzschem, a zwłaszcza idea „nadczłowieka” promowana przez tegoż filozofa, jeszcze bardziej zbliżały Hitlera do Wagnera. Hitler wielokrotnie brał udział w festiwalach wagnerowskich w Bayreuth, a kompozytor był obwołany przez narodowych socjalistów ich ojca duchowym.
Wagner zmarł na atak serca w wieku 70 lat, 13 lutego 1883 r. w Wenecji. Franciszek Liszt, rówieśnik i zarazem teść kompozytora nazwał go największym geniuszem muzycznym XIX w. „Również jako muzyczny portrecista emocji, smutku i ekstazy nie ma absolutnie równego sobie, wyprzedzając wszystkich żyjących wówczas kompozytorów” – pisał Liszt.
 | Wojciech Świątkiewicz |
.jpg&w=624&h=543)
Co? Gdzie? Kiedy?
