Najnowszy, wrześniowy numer miesięcznika „Biuletyn IPN” zawiera wiele ciekawych tekstów poświęconych głównie żołnierzom polskim walczącym podczas II wojny światowej w okupowanej od 30 listopada 1939 r. Norwegii.
Dwa materiały związane są z polską Samodzielną Brygadą Strzelców Podhalańskich. Na tle ówczesnej sytuacji politycznej warto zwrócić uwagę, że Norwegia była pod okupacją sowiecką od 30 listopada 1939 r. – pisze historyk wojskowości Krzysztof Kubiak. Inny autor, również historyk wojskowości Wojciech Matusiak, przypomina postać podpułkownika pilota Tadeusza Nowierskiego (1907–1924), uczestnika bitwy o Anglię i walk w Normandii. W Normandii pozostała po Polakach pamięć, cmentarz i pomnik lotnika.
Niezwykle ciekawy jest tekst Łukasza Płatka „Cichociemni, broń i pieniądze”. Pieniądze pochodziły z kredytów udzielanych Polakom przez Brytyjczyków i Amerykanów. Za pośrednictwem cichociemnych udało się przerzucić do Polski na sfinansowanie działalności Polskiego Państwa Podziemnego ponad 35 milionów dolarów amerykańskich w gotówce lub w złocie. Straty oceniano na 10–20 procent. Pieniądze ginęły podczas transportu bądź w wyniku odkrycia przez okupanta skrytek, w których miały być przechowywane. Autor opisuje szczegółowo przygotowanie do akcji i trud szkolenia żołnierzy. Ostatecznie do Polski trafiło 316 skoczków, których celem była przede wszystkim praca dywersyjna.
Anna Hejczyk porusza temat „Polskie dzieciństwo. Polskie osiedle Tengeru w Tanganic”. To tekst o dzieciach ewakuowanych okrętem z ZSRS, które ostatecznie znalazły się na terenie dzisiejszych państw: Zambii, Zimbabwe, RPA, Kenii, Tanzanii i Ugandy. Część z nich stamtąd wyjechała, ale do dziś żyją tam ich potomkowie. W tym kontekście przypomniana jest sylwetka Tadeusza Lisieckiego (1906–1978), organizatora ewakuacji polskich dzieci.
W numerze znalazło się kilka interesujących sylwetek: trudne losy arcybiskupa polowego Józefa Gawliny, siostry Laurety od Serca Jezusowego, której los splótł się z historią 14. pułku ułanów jazłowieckich i 9. pułku ułanów małopolskich, a dziejowa zawierucha zaprowadziła ją do armii gen. Władysława Andersa, a później polskiego wojska w Anglii.
W biuletynie jest też materiał o wygnanych z Polski generałach i o dalszych ich losach. Tematu tego podejmuje się Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk. O bliższych nam czasowo sprawach pisze Jarosław Szarek w artykule „Nieustępliwi”, dotyczącym ludzi z Huty Katowice, a także Grzegorz Majchrzak – España ’82. Emocje nie tylko piłkarskie.
Co? Gdzie? Kiedy?
