Czyje wojsko?

Jest też publicystyka dotycząca stanu wojennego oraz związana ze strajkiem uczniów we Włoszczowie, którzy bronili krzyży w szkole.

Służba wojskowa w PRL była dla wielu młodych ludzi czasem udręki, ale też dawania świadectwa niezłomnej postawy antykomunistycznej. Nawet jednak na taką służbę nie wszyscy zasługiwali. W opinii władz PRL byli to ci, którzy mieli „niesłuszne” pochodzenie, byli nastawieni wrogo do rzeczywistości społeczno-politycznej albo których rodzice byli więźniami politycznymi. Dlatego nie byli godni nosić broni i kierowani byli do pracy w kopalniach, także w kopalniach uranu. Pisze o tym Paweł Piotrowski. Mariusz Solecki przypomina pierwsze trzy lata (1946–1949) działalności ORMO. Organizacja, rozwiązana dopiero w listopadzie 1989 r., obok UB, KBW czy MO stanowiła integralny element aparatu komunistycznego terroru.

Jacek Jędrysiak w tekście „Za opór do wojska!” przypomina niechlubne czasy rządów Wojciecha Jaruzelskiego, który w stanie wojennym powoływał do służby wojskowej „niepokornych” młodych ludzi. Nie była to zresztą praktyka nowa. Już po czerwcowych protestach w 1976 r. ekipa Edwarda Gierka, gdy ministrem obrony był gen. Jaruzelski, powołała do wojska ponad 2100 osób uważanych za prowodyrów zajść. W tekście przywoływane są przykłady młodych ludzi, którzy odmawiali składania przysięgi wojskowej (w proteście przeciwko umieszczeniu w rocie zapisu o sojuszu polsko-radzieckim) czy odsyłali książeczki wojskowe do resortu obrony.

W numerze także m.in. wspomnienie Jana Rumana, redaktora naczelnego „Biuletynu IPN”, o pierwszym dniu stanu wojennego, a o mało znanych wypadkach pojazdów wojskowych w pierwszych dniach stanu wojennego, niosących za sobą śmierć żołnierzy, pisze Radosław Szewczyk. Ks. Jarosław Wąsowicz SDB pisze o Marku Fijałkowskim, działaczu NZS na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, związanym z tamtejszym duszpasterstwem dominikanów. Brał udział w manifestacjach, kolportował niezależne wydawnictwa, za co był przesłuchiwany przez SB. Małgorzata Sokołowska przywołuje postać zmarłego dwa lata temu Adama Gotnera, pracownika Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczącego Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Ofiar Grudnia 1970 r. w Gdyni. O losach górników z katowickiej kopalni „Wujek”, którzy byli aresztowani za prowadzenie działalności strajkowej, pisze Sebastian Reńca. O pomocy dla internowanych i ich rodzin organizowanej przez diecezję katowicką i jej biskupa Herberta Bednorza pisze Daniel Szlachta. Jarosław Szarek w przejmującym tekście „Nie zdejmę krzyża” opisuje walkę o krzyż w Zespole Szkół Zawodowych we Włoszczowie.