Gierymscy w Narodowym

W Muzeum Narodowym możemy oglądać wystawę „Aleksander Gierymski 1850-1901”, będącą pełną prezentacją dorobku artystycznego jednego z najwybitniejszych malarzy polskich drugiej połowy XIX wieku.
Tym samym Muzeum Narodowe powraca do tradycji eksponowania polskiej sztuki ostatnich dwóch stuleci. Przypomnijmy, że właśnie wystawą prac Aleksandra Gierymskiego rozpoczęło w 1938 roku działalność Muzeum Narodowe w oddanym wówczas do użytku gmachu przy Al. Jerozolimskich.

Aleksander Gierymski tworzył w drugiej połowie XIX wieku, w okresie po powstaniu styczniowym. Jego działalność artystyczną można uznać za równoległą do dzieła Jana Matejki, który uwieczniał na swoich obrazach tak ważne w czasie zaborów tradycje historii Polski. Gierymski studiował w Monachium, gdzie przebywała wówczas spora kolonia polskich artystów, m.in. jego starszy brat Maksymilian, Józef Brandt, Alfred Wierusz-Kowalski i Adam Chmielowski, późniejszy św. Brat Albert. Okres monachijski w twórczości Aleksandra Gierymskiego zaowocował uwrażliwieniem na nurty panujące wówczas w sztuce europejskiej i chęcią eksperymentowania formalnego.
Tematykę „europejską” malarz starał się zawsze łączyć z rodzimą, stąd liczne w jego dorobku polskie pejzaże, miejskie i wiejskie klimaty, liczne zabytki i spotykani tu ludzie. Także i jego twórczość świadczy o tym, że polska sztuka z całą swoją odrębnością była w tamtym okresie po prostu jednym z nurtów europejskich.

Na wystawie w Muzeum Narodowym prezentowany jest niemal cały dostępny dziś dorobek twórczy Aleksandra Gierymskiego: 120 obrazów i szkiców olejnych, 110 drzeworytów i fotografii modeli pozujących artyście. Widoki miast włoskich, francuskich i niemieckich („Sjesta włoska”) sąsiadują tu z pejzażami polskimi. Szczególną uwagę należy zwrócić na słynną „Żydówkę z pomarańczami” – obok „Żydówki z cytrynami” – odzyskaną w 2011 roku po wojennej grabieży dzięki skomplikowanym działaniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Obok obrazów zwracają na wystawie uwagę drzeworyty wykonane według rysunków Gierymskiego. Użytkowa praca ilustratorska była wówczas ważnym źródłem utrzymania artysty.
Wystawa potrwa do 10 sierpnia. O kolejnych wydarzeniach związanych z wystawą będziemy informować w „Idziemy”.

Do 10 sierpnia w Muzeum Narodowym w Krakowie można oglądać wystawę „Maksymilian Gierymski. Dzieła, inspiracje, recepcja”, przypominającą twórczość Maksymiliana (1846-1874), przedwcześnie zmarłego starszego z braci Gierymskich. Ta równoległa ekspozycja jest częścią wspólnego projektu Muzeum Narodowego w Warszawie i Krakowie.

Mirosław Winiarczyk fot. Muzeum Narodowe w Warszawie/repr. Ligier Piotr Idziemy nr 14 (446), 6 kwietnia 2014 r.