29 marca
piątek
Wiktoryna, Helmuta, Eustachego
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Jan Karski był arystokratą ducha - wywiad z Waldemarem Piaseckim

Ocena: 0
928

Drugi tom: dlaczego "Inferno"?

Chodzi oczywiście o piekło wojny. Dotyczy on samej wojny i misji, z jakimi Karski był wysyłany, w tym dramatycznych wydarzeń sowieckiej niewoli i uniknięcia cudem losu katyńskiego, zaangażowania w strukturach Polski Podziemnej, schwytania przez gestapo, tortur, ucieczki z rąk oprawców, konspiracyjnego wejścia do getta i obozu tranzytowego i prezentowania raportu najważniejszym osobistościom koalicji antyfaszystowskiej z prezydentem Franklinem D. Rooseveltem na czele. Przeżywał w tym czasie dramat braku woli ratowania Polski od Stalina, a Żydów od Hitlera.

Co ważne, zazwyczaj podkreśla się, że jego misje na Zachód odbywały się tylko w sprawie żydowskiej. Otóż nie. Chodziło o to, aby pokazać Zachodowi, że w okupowanej przez Niemców Polsce działa dobrze zorganizowana struktura państwa podziemnego i do tego finansowanego przez aliantów w wysokości około miliona dolarów miesięcznie. Trzeba pamiętać, że w tym czasie sowieccy dyplomaci często i regularnie odwiedzali Departament Stanu w Waszyngtonie i Foreign Office w Londynie opowiadając, że miliony dolarów, które idą na polskie podziemie są rozkradane, marnotrawione oraz wręcz wykorzystywane na akcje antysemickie. Misję Kraskiego z 1942 roku finansował Cyryl Ratajski, delegat rządu na kraj i miała ona za zadanie pokazanie aliantom, że polskie państwo podziemne jest silną i politycznie odpowiedzialną strukturą zasługującą na pełne wsparcie polityczne, wojskowe i finansowe.

Ponadto w parlamentach alianckich było wielu deputowanych pochodzenia żydowskiego, którzy pytali, czy w Polsce działa jakaś struktura broniąca Żydów. Taką strukturą stała się w sierpniu 1942 r. "Żegota", założona przez Zofię Kossak-Szczucką oraz Wandę Krahelską-Filipowicz, z tym, że była to organizacja społeczna, nie powiązana formalnie z Delegaturą Rządu. Na oczekiwania płynące z Londynu pod koniec tego roku "Żegota" stała się częścią Delegatury Rządu i tym samym instytucjonalnie odpowiedzialną za pomoc Żydom. Znalazło to podkreślenie w historycznej nocie rządu polskiego do narodów świata zjednoczonych w walce z hitleryzmem w sprawie ratowania Żydów, autorstwa ambasadora Edwarda Raczyńskiego, która powstała w wielkiej mierze na podstawie raportu dostarczonego przez Karskiego. Znał on znakomicie ambasadora od czasu gdy odbywał praktyki dyplomatyczne i łączyła ich nić przyjaźni. Był to pierwszy państwowy dokument w sprawie ratowania Żydów. Między innymi przekazał go też papieżowi Piusowi XII ambasador Kazimierz Papée. Do tego dołączony był dramatyczny list Papée. Teraz staram się do niego dotrzeć w watykańskich archiwach. Ogólnie rzecz biorąc pokazuje to, że Polska na płaszczyźnie politycznej i ogólnoludzkiej starała się, jak mogła, pomagać Żydom. Nie była to zatem tylko dobra wola serca i mądrości Karskiego, ale struktur państwa podziemnego, rządu londyńskiego, które finansowały i wspierały wszystkie jego misje podczas wojny. Niestety nie wszyscy Polacy identyfikowali się z taką postawą i pytali dlaczego ma być finansowana pomoc dla Żydów, a nie na przykład broń dla polskiego podziemia.

Nie można też się zgodzić z opiniami niektórych naszych starszych braci w wierze, że generalnie większość Polaków była antysemitami, łącznie z Armią Krajową, a tylko Karski był jedynym sprawiedliwym. Sam przeciwko takim poglądom za życia protestował. Jego misje wymagały zaangażowania i wsparcia ze strony wielu osób. Musimy być obiektywni w ocenach i nie ulegać skrajnościom.

Trzeci tom: dlaczego "Manhattan"?

Trzeci tom, „Manhattan”, dotyczy wszystkiego, co się z Karskim działo po wojnie, przede wszystkim poszukiwania miejsca na ziemi, gdyż do komunistycznej Polski ani nie mógł, ani powracać nie zamierzał. Można powiedzieć, że wojna dla Karskiego nie kończy się 8 maja 1945 r., gdyż Herbert Hoover wysyła go z misją do Europy, aby przejął wszelkie zasoby archiwalne i dokumentacyjne niepodległej Polski, aby nie wpadły one w ręce władz komunistycznych. Wtedy przejął on m.in. całe archiwum generała Władysława Andersa oraz wiele zasobów polskich organizacji we Francji i Szwajcarii. Wszystko to trafiło do Instytutu Hoovera w Kalifornii.

W trzecim tomie jest też dużo o pierwszym małżeństwie Karskiego z córką wenezuelskiego dyplomaty i kandydata na prezydenta tego kraju Diogenesa Escalante. Oczywiście o wspaniałej karierze na Georgetown w Waszyngtonie, która zaczęła się w 1949 r. Zdobył tam stopień naukowy doktora, później profesora nauk politycznych i przez ponad 40 lat wykładał na Wydziale Służby Zagranicznej stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu. Jego studentami były wybitne osobowości, w tym Clinton. Czas powojenny to także drugie małżeństwo z Polą Nireńską. I tu mamy cały wątek jego związków z rodziną Rubinsteinów. Nireńska przyjaźniła się od czasów szkoły baletowej w Dreźnie z Anielą Młynarską, żoną Artura Rubinsteina, co przerodziło się w przyjaźń obu rodzin. Tym relacjom jest poświęcony cały rozdział.

Skąd jednak "Manhattan"?

Po pierwsze Manhattan to było jego ulubione miejsce i kwintesencja Stanów Zjednoczonych, ich nowoczesności, wolności i liberalizmu. Po drugie Manhattan to był ulubiony drink Karskiego, który po raz pierwszy w życiu pił w restauracji "Adria" w 1934 r. i tak pozostało mu do śmierci. Był też mistrzem w przyrządzaniu tego trunku. Ponadto zażyczył sobie, aby ten koktajl wypić po jego pogrzebie. I tak się stało. Od czasu objęcia posady na uniwersytecie Karski całkowite wycofał się z wojennego kontekstu działalności i chciał zapomnieć o dramacie i moralnym brudzie wojennym. Ten stan przerwał dopiero z końcem lat 70. filmowiec Claude Lanzmann i noblista Ele Wiesel, apostoł pamięci o zbrodni hitlerowskiej na narodzie żydowskim i kreator pojęcia "Holocaust". Oni dosłownie zmusili Karskiego, "wciągnęli za uszy", jak mawiał, do ponownego dawania świadectwa i powtórzenia swojego wojennego raportu – ku przestrodze świata! Polski bohater powrócił znów do powszechnej świadomości międzynarodowej, co prawda kosztem rodziny i nie bez sprzeciwów żony, która straciła wielu bliskich w Holokauście i nie chciała, aby atmosfera tej tragedii była wokół nich. Oczywiście trzeci tom to kawał życia prywatnego i osobistego. Także przywracanie Karskiego Polsce oraz pokazanie, jak obecny był w pejzażu polskim po 1990 roku. Tylko dziesięć lat, ale jakże wyrazistych.

Jakiej wizji Polski pragnął? Raczej nie opowiadał się za mitami o naszej wyjątkowości, mocarstwowości, nieskazitelności, rycerskości itp.?

Karski powtarzał, że przekleństwem Polski jest jej struktura plemienna. W swoim życiu miał trzech idoli: Józefa Piłsudskiego, Herberta Hoovera i Karola Maya. W powieściach Maya Apacze i Komancze strasznie się nienawidzili i stale wyżynali. Ten powieściowy obraz Kraski przenosił na konflikt miedzy sanacją i endecją przed II wojną światową. Taki stan trwał także w czasie wojny. Tak więc Karski musiał włożyć niemało wysiłku aby, jako zagorzały zwolennik Piłsudskiego, być emisariuszem rządu Władysława Sikorskiego, zdecydowanie wrogiego wobec Marszałka. Tym bardziej, że główny ideolog rządu londyńskiego, minister Stanisław Kot, który sprawował pieczę nad emisariuszem, uważał Piłsudskiego za samo zło, przez co serce Karskiego bardzo krwawiło. Bardzo to przeżywał, ale kierował się sprawami nadrzędnymi, dobrem państwa polskiego. Dla niego granicą kompromisów moralnych po wojnie był powrót Stanisława Mikołajczyka do Polski.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 29 marca

Wielki Piątek
Dla nas Chrystus stał się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
Dlatego Bóg wywyższył Go nad wszystko i darował Mu imię ponad wszelkie imię.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 18, 1 – 19, 42
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter