Istotnie, gotowy utwór, po kosmetycznych przeróbkach, sprawia wrażenie, jakby był realizowany pod gust współczesnych młodych widzów. Przejawia się to, przykładowo, w ilustracji muzycznej, w której dominują piosenki powojenne. Film otwiera fragment słynnego przeboju Marino Mariniego „Nie płacz kiedy odjadę” z lat 60. XX wieku, a później słyszymy kolejne standardy, w tym „Dziwny jest ten świat” Czesława Niemena. Nie da się jednak ukryć, że te znakomite piosenki średnio pasują do klimatu powstania. Czy okażą się łącznikiem filmu ze współczesną widownią?
Najważniejszą jednak sprawą w utworze Komasy jest perspektywa, z jaką reżyser ukazuje młodych bohaterów. Generalnie formuła filmu oparta została na wojennych filmach amerykańskich, choć autor miał do wyboru wzory rozmaitych polskich filmów i seriali wojennych, także o powstaniu, do których mógł nawiązać. Wątek romantyczny nałożony został na narastający obraz koszmaru walk w kilku dzielnicach stolicy. Oglądamy zbrodnie niemieckie na warszawiakach i zagładę miasta, ukazaną z wizualną dynamiką.
Osierocony przez ojca-oficera WP młody Stefan, zauroczony przyjaciółkami Biedronką i Kamą, wbrew woli matki składa konspiracyjną przysięgę, w rezultacie idzie do powstania. Po początkowym sukcesie członków oddziału – idą z Woli, przez Stare Miasto, Śródmieście aż na Czerniaków – czeka koszmar zniszczenia, przez reżysera ukazany apokaliptycznie.
Komasa buduje wyraźnie perspektywę „rewizjonistyczną” w stosunku do heroicznego kultu powstania. Podkreśla bowiem oczywiste bohaterstwo młodzieży (miotanej rozpaczą i namiętnościami), ale także nierówność sił powstańczych w stosunku do sił niemieckich, chaos dowodzenia i w końcu beznadziejność heroicznych wysiłków powstańców i ofiarę ich krwi.
Minusem filmu jest wyraźny brak perspektywy patriotycznej, w której wychowana była konspiracyjna młodzież. Rzuca się w oczy także brak perspektywy religijnej, tak ważnej przecież w ówczesnym wychowaniu. Dlatego w gruncie rzeczy nie bardzo rozumiemy zaangażowanie młodzieży w walkę o Polskę. Wydaje się, że wielki temat Powstania Warszawskiego wyraźnie przerósł możliwości młodego reżysera, który chciał stworzyć film w pełni autorski.
„Miasto 44”, Polska, 2014. Scenariusz i reżyseria: Jan Komasa. Wykonawcy: Józef Pawłowski, Zofia Wichłacz, Anna Próchniak, Maurycy Popiel, Antoni Królikowski, Tomasz Schuchardt, Michał Meyer, Grzegorz Daukszewicz i inni. Dystrybucja: Kino Świat.
 | Mirosław Winiarczyk |
Co? Gdzie? Kiedy?
