Niepokorny w Leningradzie

Przyczyną jest zapewne fakt, że to utwór o pisarzu i dziennikarzu pochodzenia żydowsko-ormiańskiego, który w ZSRR, za czasów Breżniewa objęty był zakazem druku. Sergiej Dowłatow w latach 70. XX w. pracował w Leningradzie, gdzie obracał się w środowisku niepokornych jak on artystów. Był zatem pisarzem dysydenckim, podobnie jak jego przyjaciel Josif Brodski, wydalony z ZSRR, późniejszy laureat literackiej Nagrody Nobla. Dowłatow pisarską sławę zdobył po przymusowym wyjeździe do Ameryki w 1978 r. Na wymuszonej emigracji w Ameryce i Europie do śmierci w 1990 r. opublikował kilkanaście zbiorów opowiadań, przetłumaczonych na wiele języków.

Autorzy filmu opowiadają o kilku dniach z życia Dowłatowa w listopadzie 1971 r. Na tle zamglonych, poetyckich zdjęć polskiego operatora Łukasza Żala (nominowanego właśnie do Oscara za „Zimna wojnę”) bohater nieustannie zabiega o swoje sprawy. Na ekranie widzimy go w nieustannym ruchu. Spotyka się z córką, z przyjaciółmi, stara się o wydanie swoich opowiadań, jako pracownik zakładowej gazetki zmuszany jest do pisania absurdalnych reportaży itd. Reżyser, ukazując niewesołą sytuację Dowłatowa, nie unika humoru. Niektóre sceny wręcz emanują groteskową ironią w opisie radzieckiej rzeczywistości w środowiskach twórczych. Intersujące są także sceny snów bohatera, w których toczy on absurdalne rozmowy z Breżniewem na temat sztuki.

Głównym atutem filmu Germana jr. jest oryginalna forma: pomieszanie realizmu, poezji i humoru znakomicie napisanych dialogów, pełnych odniesień do kultury rosyjskiej i europejskiej. Tak wykreowany film skierowany został przede wszystkim do odbiorców kina artystycznego, niekomercyjnego. Pewnie dlatego „Dowłatow” wyświetlany jest w kinach studyjnych.

„Dowłatow”. Rosja/Polska/Serbia, 2018. Reżyseria: Aleksiej German jr. Wykonawcy: Milan Maric, Daniła Kozlovsky, Helena Sujecka, Artur Beschastny, Piotr Gąsowski, Hanna Śleszyńska i inni. Dystrybucja: Solopan