„«Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945-1991» to nie tylko nazwiska, daty i miejsca, ale nade wszystko poruszające świadectwo wierności polskiej i chrześcijańskiej tradycji w czasie, który nie dawał żadnej nadziei”
napisał w przedmowie do książki Jarosław Szarek, prezes Instytutu Pamięci Narodowej.
To imponujące wydawnictwo obliczone jest na kilka tomów. Piętnastu historyków i dziennikarzy zaprezentowało w pierwszym tomie sylwetki 78 kapłanów, naukowców, nauczycieli i innych przedstawicieli polskich elit, którzy po 1945 r. pozostali na terenie ZSRS. Autorzy w obszernych biogramach uwzględnili osoby działające na terenie Białorusi, Kazachstanu, Litwy, Łotwy, Rosji i Ukrainy. W bardzo trudnych warunkach, często w atmosferze zastraszenia i nacisków, wszyscy byli odważni, świadczyli o przywiązaniu do polskości i swojej wiary, a wielu nie cofało się przed więzieniem i łagrami. Jeden z biogramów dotyczy bł. ks. Władysława Bukowińskiego, a kolejny poświęcony jest ks. Henrykowi Mosingowi, którego proces beatyfikacyjny jest w przygotowaniu. Ten ostatni był wybitnym lekarzem epidemiologiem, specjalistą od tyfusu, który w 1961 r. potajemnie przyjął święcenia kapłańskie z rąk kard. Stefana Wyszyńskiego. Jest co czytać!
„Zostali na Wschodzie.
Słownik inteligencji polskiej
w ZSRS 1945-1991”
Instytut Pamięci Narodowej
Warszawa 2021, 488 s.