Otwarcie Galerii Sztuki Średniowiecznej

W warszawskim Muzeum Narodowym po okresie remontu i modernizacji pomieszczeń ponownie otwarto dla publiczności Galerię Sztuki Średniowiecznej.
Jest to kolejna – po Galerii Dawnego Malarstwa Europejskiego, Portretu Staropolskiego i Europejskiego, Sztuki XIX wieku oraz Sztuki XX i XXI wieku – przestrzeń w MN całkowicie odnowiona i przearanżowana. Galerię Sztuki Średniowiecznej tworzył w latach 60. ubiegłego wieku Tadeusz Dobrzeniecki, jednak jej początki sięgają lat 30. tamtego wieku, gdy wybitny historyk sztuki prof. Michał Walicki stworzył galerię gotyckiej sztuki cechowej.

Teraz wspaniałe eksponaty religijnej sztuki średniowiecznej zostały zaprezentowane w nowej, atrakcyjnej formule. Wystawiono prawie sto dzieł, które umieszczono w przestrzeni umożliwiającej podziwianie ich z wielu stron. Światło słoneczne płynące z otwartych okien splata się ze światłem sztucznym, co powoduje, że eksponaty możemy oglądać w nastrojowej grze światłocieni. Czujemy się więc w pewnym sensie jak w środku średniowiecznych katedr, kaplic i kościołów. Aranżacja przestrzeni nie imituje tu jednak wnętrz sakralnych. Paradoks ten jest bardzo istotny, zważywszy na fakt, że prezentowane rzeźby, figury i ołtarze przeznaczone były głównie do wystroju kościołów. W średniowieczu nie istniał przecież sztywny, jak dziś, podział na sztukę sakralną i świecką. Elementy religijne w sposób naturalny wpływały wówczas na sposób widzenia świata w kulturze. Dopiero w późniejszych epokach w europejskiej kulturze następowały w tym zakresie wielkie zmiany.
W otwartej ponownie Galerii Sztuki Średniowiecznej możemy oglądać eksponaty z okresu późnego średniowiecza, pochodzące z regionów współczesnej Polski, głównie z poniemieckich terenów Śląska i Pomorza – w dużym stopniu przejęte po wojnie przez nieustraszonego prof. Stanisława Lorentza, który stawiał opór żądnym zdobyczy Sowietom przekonanym, że wszystko na „tamtych” terenach należy do zwycięskiej Czerwonej Armii – i z Małopolski. Prezentacja została ułożona kolejnymi regionami Polski. Największe wrażenie robią oczywiście wspaniałe ołtarze skrzydłowe oraz figury Matki Bożej i świętych. Obok nich zostały umieszczone mniejsze dzieła: sprzęty liturgiczne, obrazy, ołtarzyki oraz obiekty przeznaczone do indywidualnej modlitwy. Widzimy więc, jak wymiar sztuki sakralnej został tu połączony z jej funkcjami praktycznymi. Wszystkie prezentowane dzieła – bo aż żal pisać „eksponaty” – ilustrują lokalny i europejski styl sztuki średniowiecznej. Między „lokalnością” a „europejskością” nie było żadnej sprzeczności, bowiem kultura europejska była wówczas chrześcijańska. A „chrześcijański” znaczyło „europejski”. Kurator ekspozycji prof. Antoni Ziemba to właśnie podkreśla: że starał się patrzeć na sztukę średniowieczną z europejskiej.

Wiele dzieł – np. „Poliptyk zwiastowania z jednorożcem” z kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu, „Poliptyk Grudziądzki”, na którym widzimy sceny z życia Marii, „Grupa trzech Marii” z Rimini oraz „Tryptyk z legendą świętego Stanisława Biskupa” z Pławna – robi naprawdę wielkie wrażenie. W świąteczny czas można śmiało planować rodzinne wyjście do Muzeum Narodowego, bo jest czym zachęcić dzieci i młodzież. Otwarciu Galerii Sztuki Średniowiecznej w najbliższych miesiącach będzie towarzyszył bogaty program edukacyjny – wykłady i spotkania, warsztaty familijne oraz koncerty muzyki dawnej perspektywy prezentowane zgodnie z okresami liturgicznymi. Wstęp na koncerty jest bezpłatny. Oferta edukacyjna MN jest nie tylko coraz bardziej atrakcyjna, ale też w coraz większym stopniu dostosowana dla wszystkich miłośników sztuki, także niepełnosprawnych i także dla matek z małymi dziećmi. O wszystkich wydarzeniach będziemy informować na łamach „Idziemy”. Informacje o wystawie i imprezach – www.mnw.art.pl.

***
Galerię Sztuki Średniowiecznej można zwiedzać od wtorku do niedzieli w godzinach od 10.00 do 18.00, a w czwartki od 10.00 do 21.00. W poniedziałki galeria jest nieczynna. We wtorki wstęp do Muzeum na ekspozycje stałe jest nieodpłatny.

Mirosław Winiarczyk fot. Muzeum Narodowe w Warszawie Idziemy nr 51/52 (432), 22/29 grudnia 2013 r.