Pasja w obrazach

Artysta zwany śląskim Rembrandtem obydwa obrazy namalował w 1661 r. do kościoła klasztornego w Lubiążu. Tak jak wiele innych dzieł Willmanna po II wojnie światowej zostały one przewiezione do Warszawy, by upiększać stołeczne kościoły.

We franciszkańskim kościele Stygmatów św. Franciszka Serafickiego przy ul. Zakroczymskiej 1 znajduje się obraz „Modlitwa w Ogrójcu”. Umieszczony jest na lewej ścianie prezbiterium.

Obraz o diagonalnej kompozycji ukazuje Chrystusa modlącego się w Ogrodzie Oliwnym dzień przed śmiercią krzyżową. Jezus ubrany jest w czerwoną tunikę, symbolicznie zapowiadającą nadchodzącą krwawą mękę. Na prawym ramieniu ma przerzucony niebieski płaszcz, przypominający o bóstwie Chrystusa. Jezus klęczy ze złożonymi do modlitwy, uniesionymi rękoma. Na Jego twarzy odbija się trwoga. Usta są lekko rozwarte, a oczy – załzawione i zakrwawione. Spogląda w górę, gdzie zjawia się anioł z kielichem w dłoniach, zapowiadając konieczność wypicia kielicha męki. Jest to zobrazowanie ewangelicznego opisu, według którego Jezus na Górze Oliwnej „(…) padł na kolana i modlił się tymi słowami: «Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich. Wszakże nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie!» Wtedy ukazał Mu się anioł z nieba i pokrzepiał Go. Pogrążony w udręce, jeszcze usilniej się modlił, a Jego pot był jak gęste krople krwi sączące się na ziemię” (Łk 22, 41-44).

Obraz „Koronowanie cierniem” znajduje się w kościele ojców paulinów św. Ducha przy ul. Długiej 3, umieszczony jest w nawie świątyni.

Centralną postacią kompozycji jest Jezus siedzący ze złożonymi na kolanach rękami skrępowanymi powrozem. Jego ciało obnażone jest do połowy, okryte w dolnej części jasnoczerwoną szatą. Głowa, okolona delikatnym świetlistym nimbem, pochylona jest na prawe ramię. Chrystus otoczony jest sześcioma postaciami. Mężczyzna po lewej stronie, o nagim torsie, ubrany w ciemnoszafirowe spodnie, z przewieszoną przez ramię białą szatą i z białą opaską na głowie, przyklękając, podaje Chrystusowi pałkę nawiązującą do opisywanej w Ewangeliach trzciny. Powyżej widnieje pochylona postać starszego mężczyzny w zielonej szacie. Ma rozłożone ręce i wpatruje się w Jezusa. Po jego lewej stronie znajduje się postać w zbroi żołnierskiej i hełmie z czerwonym pióropuszem, przepasanej na ramieniu czerwonym płótnem. Żołnierz rzymski nakłada na głowę Jezusa koronę uplecioną z cierni. Obok niego stoi mężczyzna trzymający w lewej ręce insygnium legionów rzymskich – drzewce z orłami rzymskimi. Dalej widnieje pochylająca się nad Jezusem postać w jasnoczerwonej szacie, z szyderczym wyrazem twarzy. Osoba stojąca w wykroku po prawej stronie, ubrana w rzymską zbroję okrytą jasnobrązowym płaszczem, w sandałach i nagolennikach na nogach, trzyma w ręku drewnianą pałkę i spogląda, naigrawając się z Jezusa.

Wydarzenie rozgrywa się w celi z zakratowanym oknem w lewym górnym rogu. Miejsce nawiązuje do pretorium, w którym według ewangelicznej relacji szydzono z Jezusa. U dołu obrazu widnieje herb i inskrypcja A.A.L. 1661. Jednoznacznie wskazuje na datę wykonania dzieła i zamawiającego opata Arnolda Freibergera, do którego odnosi się monogram A.A.L – ARNOLD ABT LUBIENSIS. Obraz Willmanna jest modyfikacją obrazu Antoona van Dycka „Cierniem koronowanie” (1619–1620), który był dostępny śląskiemu artyście dzięki graficznej reprodukcji autorstwa Schelte à Bolswerta.

Scena przedstawiona w obrazie odnosi się do wydarzenia poprzedzającego mękę krzyżową Jezusa. Po wydaniu wyroku przez Piłata żołnierze rzymscy naigrawali się z Jezusa. Pisze o tym ewangelista Mateusz: „Wtedy żołnierze namiestnika zabrali Jezusa ze sobą do pretorium i zgromadzili koło Niego całą kohortę. Rozebrali Go z szat i narzucili na Niego płaszcz szkarłatny. Uplótłszy wieniec z ciernia, włożyli Mu na głowę, a do prawej ręki dali Mu trzcinę. Potem przyklękali przed Nim i szydzili z Niego, mówiąc: «Witaj, Królu żydowski!» Przy tym pluli na Niego, brali trzcinę i bili Go po głowie. A gdy Go wyszydzili, zdjęli z Niego płaszcz, włożyli na Niego własne Jego szaty i odprowadzili Go na ukrzyżowanie” (Mt 27, 27-31).