Pejzaż ze św. Janem Chrzcicielem

Nie tak dawno obraz mogliśmy podziwiać na wystawie „Willmann. Opus Minor” w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Dzieło powstało bez wątpienia w 1656 r., o czym zapewnia widniejąca w lewym dolnym rogu płótna data z monogramem opata lubiąskiego Arnolda Freibergera: Ar. ABB. L. Obraz przeznaczony był do cysterskiego klasztoru w Lubiążu. Od 1811 r. znajdował się we Wrocławiu, a w 1946 r. został przekazany do Muzeum Narodowego w Warszawie. Przedstawia scenę medytacji św. Jana Chrzciciela.

Według Biblii św. Jan Chrzciciel wzywał na Pustyni Judzkiej do nawrócenia i przygotowywał ludzi na przyjęcie Chrystusa, głosząc chrzest nawrócenia na odpuszczenie grzechów (por Mk 1, 4).

Jan Ewangelista precyzuje, że działo się to w Betanii, po drugiej stronie Jordanu (por. J 1, 28), co zostało w obrazie dobrze oddane majaczącą na horyzoncie rzeką.

Działalność Jana Chrzciciela była poprzedzona czasem modlitwy i postu. Mateusz Ewangelista wyjaśnia, że „do niego to odnosi się słowo proroka Izajasza, gdy mówi: «Głos wołającego na pustyni: Przygotujcie drogę Panu, dla Niego prostujcie ścieżki!» Sam zaś Jan nosił odzienie z sierści wielbłądziej i pas skórzany około bioder, a jego pokarmem była szarańcza i miód leśny” (Mt 3, 3-4).

Michael Willmann symbolicznie ukazuje scenę, w której Jan Chrzciciel, przepasany skórzanym pasem, w odosobnieniu przygotowuje się do swojej misji, wpatrując się w Jezusa Chrystusa, którego obrazuje pod postacią baranka. Jest to nawiązanie do świadectwa, jakie złożył św. Jan Chrzciciel, gdy zobaczył przechodzącego Jezusa nad Jordanem. Powiedział wtedy: „Oto Baranek Boży, który gładzi grzech świata” (J 1, 29). Jego wpatrzenie w Baranka i gest prawej dłoni wskazują na pełną pokory służbę, którą pełnił wobec Jezusa.

Nimb świętości widniejący nad głową Jana przekonuje widza o nieskazitelności Jana, a trzymany w lewej dłoni krzyż z powiewającą szarfą przypomina, że Jan był tym, który zapowiedział Chrystusa i Jego ofiarę.

W tle rozległego pejzażu widnieje kościół, który wraz z całym pejzażem stanowi uwspółcześnienie sceny.