Nakręcony z rozmachem „Kamerdyner” Filipa Bajona wydaje się filmem potrzebnym – z uwagi na podjęty przez reżysera temat dramatycznego losu Kaszubów w XX w.
O pielęgnujących swoje obyczaje Kaszubach, będących w zaborze pruskim ostoją polskości, dopiero w ostatnich latach powstały wyczerpujące opracowania historyczne, dotyczące głównie historycznego tła zbrodni ludobójstwa dokonanej przez Niemców na polskiej inteligencji jesienią 1939 r. w Piaśnicy koło Wejherowa. Bajon zrealizował już kilka filmów, seriali i spektakli telewizyjnych o tematyce polsko-niemieckiej, w tym głośnego „Magnata” (1986) i „Wizję lokalną 1901” (1980) o strajku polskich dzieci we Wrześni.
W „Kamerdynerze”, mimo innego tła historycznego, twórca powtarza pewne schematy scenariuszowe z poprzednich filmów, a także podobnie nakreśla sylwetki głównych postaci z etnicznego pogranicza, rozdartych między narodem polskim i niemieckim. Tutaj są to przedstawiciele pruskich junkrów von Kraussów, zamieszkujących w okresie międzywojennym tereny pogranicza z Polską. Drugim, niejako zbiorowym bohaterem są miejscowi Kaszubi, pod przywództwem Bazylego Miotkego, gospodarza wyróżniającego się prostą mądrością ludową. Tytułowym kamerdynerem w pałacu Kraussów jest Mateusz, osierocony przez matkę kaszubski chłopiec, przygarnięty przez żonę właściciela pałacu, postać z pogranicza narodowościowego i kulturowego. Romans między Mateuszem i córką von Kraussów Maritą jest tu sentymentalnym wątkiem, rzuconym na dramatyczne tło historyczne.
Zwraca uwagę staranność historycznych kostiumów i scenograficznych detali, co było zawsze mocną stroną filmów Bajona. Jednak ten długi, epicki utwór wydaje się zbyt rozwlekły, jak na ekranową syntezę losu Kaszubów w XX w. Poza tym widać w filmie pewne klisze ze znanych polskich i zagranicznych filmów o epoce szalejącego nazizmu. Dopiero sceny przygotowań i przebiegu ludobójstwa w Piaśnicy uderzają intrygującą dramaturgią i robią wstrząsające wrażenie, stanowiąc niejako preludium do końcowych sekwencji wkroczenia Armii Czerwonej. To rozpoczyna epokę nowego ładu politycznego na tamtych terenach i zamyka w pewien sposób historię tradycyjnego ludu kaszubskiego. Świetna gra zespołu aktorskiego dopełnia wrażenia z tego ważnego filmu, który na festiwalu w Gdyni otrzymał Srebrne Lwy.
„Kamerdyner”, Polska, 2018. Reżyseria: Filip Bajon. Wykonawcy: Sebastian Fabijański, Janusz Gajos, Marianna Zydek, Adam Woronowicz, Anna Borys Szyc, Łukasz Simlat, Daniel Olbrychski, Marcel Sabat, Sławomir Orzechowski i inni. Dystrybucja: Next Film
.jpg&w=624&h=543 "Film")
Co? Gdzie? Kiedy?
