Pułkownik Józef Szostak „Filip” (1897–1984) był postacią nieprzeciętną.
Legionista, oficer 1. pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, dowódca 13. pułku ułanów wileńskich, oficer w sztabie przygotowującym plany na wypadek wojny ze Związkiem Sowieckim i z Niemcami. W czasie powstania warszawskiego był zastępcą szefa sztabu KG AK ds. operacyjnych gen. Tadeusza Pełczyńskiego. Po wojnie nie chciał pozostać w „ludowym” wojsku, wolał pozostać cywilem, pracując w przemyśle jako dyrektor kopalni. Wysoki rangą oficer AK nie mógł zaznać spokoju. Aresztowany w 1950 r. pod zarzutem „spowodowania sabotażu i działania na szkodę państwa”, po trzech latach śledztwa otrzymał wyrok: 9 lat więzienia. Do aktu oskarżenia dołożono kuriozalny zapis, że „brał udział w interwencji zbrojnej mającej na celu obalenie młodej Republiki Radzieckiej”. Wyszedł na wolność w lutym 1955 r. Książka dr. Daniela Koresia to nie tylko obszerna biografia bohatera, którego nawet pozbawiono oficerskiej emerytury, ale także ciekawe studium o Komendzie Głównej AK, zwłaszcza w okresie poprzedzającym powstanie warszawskie. Lektura nie tylko dla historyków.
Daniel Koreś
„W cieniu wyroku na miasto”
Instytut Pamięci Narodowej
2023
768 s. + 80 s. wkładki zdjęciowej