Pamięta też ruiny Warszawy. Trzema monumentalnymi rzeźbami: pomnikiem Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku, pomnikiem Poległym w Obronie Ojczyzny w Częstochowie i pomnikiem Powstania Warszawskiego 1944 w stolicy stworzył tryptyk, którym nie tylko w przejmujący i ekspresyjny sposób oddał cześć bohaterom tamtego czasu. Także, jak zauważył Stanisław Rodziński (pisząc o gdańskim pomniku, ale słowa te można odnieść i do pozostałych części tryptyku) dla tego artysty „pomnik nie jest wyłącznie architektonicznym i rzeźbiarskim hołdem, pełnym tragedii i dumy... to... próba zatrzymania przechodzących, obecnych tu z okazji rocznic czy świąt, by pomyśleli o sensie cierpienia, by odczytali ponadczasowy i metafizyczny sens narodowych tragedii, które były i pozostaną tragediami poszczególnych ludzi”.
Kiedy w 2005 r. Wincenty Kućma zrealizował w Kielcach pomnik Armii Krajowej „Jodła”, wśród sylwetek partyzantów umieścił rzeźbę swojego brata Janka. – Należało mu się – mówi ze wzruszeniem.
Rzeczy pierwsze
Sztuka wybitna to taka, która prócz urody zawiera myśl, ideę, zatrzymuje przy sobie oglądającego, zmusza do refleksji, czasem kontemplacji, porusza wewnętrzny świat widza, burzy jego spokój, wycisza skłębione emocje. I takie właśnie są prace Wincentego Kućmy.
Począwszy od tych pierwszych: słynnego, zaskakująco odważnego „Okna” (1968), które „atakują” metalowe patyki, przez rozczulające „Macierzyństwo” (1963), po słynną Drogę Krzyżową w Pasierbcu przy Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia (to jej miniatury umieścił artysta w „Podgórskiej Golgocie”). Z jednej strony jest realistyczna i ekspresyjna, z drugiej – ukazuje Mękę Jezusa jako wieczne „teraz” przez wpisanie w Jego drogę postaci m.in. Jana Pawła II, kard. Wyszyńskiego, ks. Popiełuszki, ks. Blachnickego, Stanisławy Leszczyńskiej. Profesor nazywa ich „figurami życia” Kościoła.
– To my liczymy czas, dni, godziny życia, a Chrystus trwa ciągle, dla każdego, dla Jana Pawła II, Stanisławy Leszczyńskiej i dla nas, jest dzisiejszy – podpowiada. – Jesteśmy ślepi, głusi, ulegamy sloganom, gubimy prawdziwe wartości, i to, co teraz jest najtrudniejsze, to znalezienie sposobu, jak obudzić naszą wrażliwość.
Pasierbiec z Drogą Krzyżową wpisaną w pejzaż Beskidu Wyspowego jest takim miejscem „budzenia wrażliwości”, jest nim też Misja Matki Bożej Światłości w Poczerninie, na obrzeżach Puszczy Goleniowskiej, gdzie powstaje Ośrodek Pomocy Duchowej dla osób potrzebujących wsparcia. Profesor Kućma zrealizował dla niego m.in. granitową figurę Matki Bożej Światłości, która „zawieszona” wysoko nad ziemią, mimo swej masywności, wydaje się lekka, delikatna, subtelna. W odbudowanym młynie powstały zaprojektowane przez niego dwie kaplice, a wkrótce zostanie tam zbudowana, także według projektu profesora, „świątynia otwarta”.
Kościołów, w których znalazły się prace Wincentego Kućmy, jest w Polsce ponad 60. Na warszawskim Bemowie w kościele Matki Bożej Królowej Aniołów, w Sanktuarium Najświętszej Rodziny w Krakowie-Bieżanowie, w Dębicy, Tarnowie, Krapkowicach, Sandomierzu, Toruniu. Jego rzeźby stoją w Genewie, w Szwajcarii, i w Doncaster, w Anglii, znajdują się z muzeach takich jak Albertina w Wiedniu, Wiktorii i Alberta w Londynie, Muzeach Narodowych w Krakowie, Poznaniu i w Warszawie. W Miechowie jest jego galeria autorska.
Spełnione marzenie
– Patrząc na rzeźby prof. Kućmy, kontemplując wykuty w nich ból męki i chwałę zmartwychwstania, uświadamiamy sobie, że dawcą naszej wolności jest sam Bóg – powiedział bp Damian Muskus przed poświęceniem „Golgoty Podgórskiej. Ogrodu Rzeźb”, w październiku. – Ojczyzna jest zadaniem, a nie polem nieustającej, często bezsensownej i wyniszczającej walki. Ojczyzna jest odpowiedzialnością, a nie bezrefleksyjnym korzystaniem z daru wolności. Ojczyzna potrzebuje naszego zaangażowania, trudu pracy, ofiary, a nie bierności, wyrywania sobie najlepszych kąsków i szukania przywilejów.
I potrzebuje też takich miejsc jak „Podgórska Golgota”, powstała dla uczczenia i upamiętnienia stulecia odzyskania niepodległości Polski, by inspirować do namysłu, refleksji, medytacji. Jak powiedział o rzeźbach tam umieszczonych ks. Antoni Bednarz, proboszcz parafii św. Józefa: „Układają się one w opowieść o wierze, historii i patriotyzmie i są świadectwem wielkiej miłości ich autora do Boga i do Ojczyzny”.
I są spełnieniem jednego z marzeń prof. Kućmy, który kiedyś powiedział: „Chcę poprzez obraz, rzeźbę, witraż, poprzez spójnie zaaranżowane wnętrze zatrzymać człowieka w »innym miejscu«, w świętości miejsca tak, aby odnalazł wartość swojej drogi”.
Co? Gdzie? Kiedy?
