Komentarze do czytań - Poniedziałek, XXXIII Tydzień zwykły - wspomnienie św. Rafała Kalinowskiego, prezbitera

komentarze Bractwa Słowa Bożego
autor: Maciej Siekierski

Pierwsze czytanie: 1 Mch 1, 10-15. 41-43. 54-57. 62-64

Pierwsza Księga Machabejska, z której pochodzą dzisiejsze fragmenty to tekst o tyle interesujący, że choć opisuje ważne, także i dla dzisiejszego Izraela, wydarzenia historyczne nie jest on uznawany za kanoniczny przez współczesny judaizm rabiniczny. Przywołany w tekście Antioch IV Epifanes to władca hellenistycznego królestwa Syrii, której dominium były wówczas tereny Ziemi Obiecanej. O charakterze tej postaci może najlepiej świadczyć to, że choć jego oficjalny (i najprawdopodobniej nadany samemu sobie) przydomek Epifanes znaczy w języku greckim ‘Objawiony’ (stąd styczniowe Święto Objawienia Pańskiego zwiemy także Epifanią) to jego poddani zwykle ‘mylili się’ w wymowie tego słowa przekręcając je na ‘Epimanes’, co w tym samym języku znaczy nawiedzony. Król ten postanowił dokonać unifikacji kulturowo-religijnej wszystkich swoich poddanych zabraniając Żydom nie tylko kultu świątynnego, ale nawet i posiadania egzemplarzy Tory i mającego od czasów Abrahama i Mojżesza wymiar religijny obrzezywania niemowląt płci męskiej. Dla pobożnych i gotowych oddać życie za wiarę w Boga Jedynego wyznawców judaizmu w tej całej sytuacji najbardziej szokujące były jednak nie tyle same, pochodzące spoza ich własnego etnosu prześladowania, a to że część ich ziomków nie tylko porzucała chętnie religię i kulturę swych przodków, ale także włączała się czynnie w działania przeciwko swym dawnym współbraciom. 

Psalm responsoryjny: Ps 119 (118), 53 i 61. 134 i 150. 155 i 158

Dzisiejsze wersety pochodzą z dłuższego utworu, który przez różnych autorów klasyfikowany jest czy to jako hagiograf, czy to jako psalm antologiczny. W hebrajskim oryginale ma on charakter akrostychu, czyli utworu, którego każda ze zwrotek zaczyna się od kolejnej litery alfabetu. Ogólny wydźwięk dydaktyczny tekstu ma za zadanie przekonanie odbiorcy by dążąc do najwyższej mądrości zachowywał prawo Boże. Sygnalizowane na samym początku oburzenie psalmisty jakie wywołują odstępcy od przepisów religijnych ma także charakter pozytywny, gdyż stanowi dla niego zachętę by, niezależnie od wynikających z tego niebezpieczeństw, pozostać wiernym Bogu. Zgodnie z zasadami powszechnie wówczas akceptowanej teologii odpłaty ma to przynieść orantowi wyzwolenie z ucisku niewiernych, a zarazem skazanych na utratę Bożej łaskawości prześladowców.

Ewangelia: Łk 18, 35-43

W czasach Jezusa bycie niewidomym stanowiło nie tylko oczywisty znak kary Bożej, ale także przyczynę całkowitej marginalizacji społecznej. Człowiek taki o ile nie pochodził z wystarczająco bogatej rodziny był w zasadzie skazany na żebraninę, a często także i na bezdomność. Dzisiejsza perykopa mająca za bohatera właśnie takiego niewidomego żebraka to jednak coś więcej niż kolejny z opisów uzdrowienia powodowanego litością wykazywaną przez Jezusa wobec ludzkiego nieszczęścia. Niewidomy z Jerycha nie tylko interesuje się przyczyną niespodziewanego pojawienia się tłumu, ale też najwyraźniej wie kim jest, stanowiący przyczynę całego tego zamieszania, Jezus. Nazywając mijającego go Mistrza ‘Synem Dawida’ odwołuje się on raczej nie do historycznej genealogii, co do własnego i wynikającego z wcześniej już ukształtowanej wiary przekonania o Jego godności Mesjasza. To właśnie wiara, sięgająca aż po przekonanie o możliwości cudu, każe żebrakowi nie tylko sprzeciwić się woli gaszącego jego wysiłki tłumu, ale pozwala mu na śmiałe, a zarazem ufne sformułowanie skierowanej do Jezusa prośby o uzdrowienie ze ślepoty. Pamiętając, że w języku Biblii brak zdolności widzenia rozumiany jest często nie tylko dosłownie, ale i w kontekście nieświadomości własnych niedociągnięć moralnych, także i my za przykładem owego niewidomego możemy dzisiaj zawołać słowami modlitwy serca: ‘Jezusie Synu Dawida ulituj się nade mną grzesznikiem’.