Gowin: będę zabiegał, by wydatki na naukę rosły; celem 1 proc. PKB

Gowin zwrócił się do środowiska naukowego w liście odczytanym przez wiceministra nauki Sebastiana Skuzę podczas uroczystości inaugurującej rok akademicki w środę w Szkole Głównej Handlowej. Wicepremier i minister nauki skupił się przede wszystkim na przedstawionym we wrześniu podczas Narodowego Kongresu Nauki projekcie nowej ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce, tzw. Ustawy 2.0, nazywanej też Konstytucją dla nauki.

Wicepremier w swym liście wskazał, że prace nad reformą zostały rozpoczęte od uporządkowania kwestii podstawowych – ograniczenia biurokratyzacji życia naukowego, która – jak podkreślił Gowin – utrudniała m.in. tworzenie nowych zasad podziału środków finansowych.

"Konstytucja dla nauki wprowadzi znaczące zmiany w zarządzaniu uczelnią, zdecydowanie poszerzające jej autonomię" – napisał Gowin. Jak zaznaczył, zwiększona zostanie rola statutu, który na nowo przedyskutuje i przygotuje każda wspólnota akademicka, a przyjmie senat. "Jednocześnie większe, umożliwiające skuteczne zarządzanie kompetencje przyznamy rektorowi" – dodał.

Ponowił apel do środowiska naukowego o refleksję nad nowymi statutami.

Gowin podkreślił, że zgodnie z projektem Konstytucji dla nauki identyfikacji kandydatów na rektora – zawsze minimum dwóch – dokonywać będzie nowy organ uczelni – rada, której członków wybierze senat. Jak zaznaczył minister nauki, członkowie rady pochodzić będą w większości spoza uczelni. "Senat samodzielnie i autonomicznie wskaże, kto zasiądzie w radzie. To jeden z bezpieczników, które wykluczają m.in. próby upolitycznienia tego gremium" – pisał Gowin.

Minister podkreślił, że w kwestii habilitacji zdecydował się na rozwiązanie kompromisowe, polegające na zlikwidowaniu obowiązku habilitacji, przy zachowaniu zasady, że będzie ona warunkiem promowania doktorów i recenzowania rozpraw doktorskich.

"Dzięki ustawie 2.0 chcemy stopniowy przywracać prestiż dydaktycznej ścieżki kariery akademickiej" – zaznaczył w liście Gowin. Jak zapowiedział, profesorem będzie mógł zostać doktor szczycący się szczególnymi osiągnięciami dydaktycznymi.

Przewidywał, że najbardziej intensywny będzie pierwszy rok od wejścia w życie ustawy, a ostatni przepis zacznie obowiązywać w 2026 r. "Ten harmonogram niezbicie dowodzi, że konstytucja dla nauki nigdy nie była i nigdy nie będzie podporządkowana cyklowi wyborczemu czy partyjnym interesom. Dlatego liczę, że teraz i przez następne lata stanie się przedmiotem ponadpartyjnego porozumienia" – zapewnił.

Jak podkreślił minister nauki, celem projektowanej ustawy jest też przywrócenie naukom humanistycznym odpowiedniej roli. W ocenie Gowina studia humanistyczne powinny być elitarne, z wysoko podniesioną poprzeczką wymagań.

Zaznaczył, że polską racją stanu jest podniesienie wydatków na naukę. "Nadal będę zabiegał, by systematycznie rosły. Celem jest 1 proc. PKB na naukę bezpośrednio z budżetu i 2 proc. PKB wraz z udziałem sektora prywatnego" – pisał Gowin.

Do propozycji reformy szkolnictwa wyższego i nauki odniósł się w swym wystąpieniu rektor SGH prof. Marek Rocki.

– Zapowiadana Konstytucja dla nauki jest nowatorskim projektem, w wielu obszarach odpowiadającym na potrzeby środowiska – ocenił. – Z wielką satysfakcją odnajduję w tym projekcie wiele rozwiązań będących podstawą reformy, jaką na początku lat 90. przeprowadziliśmy w Szkole Głównej Handlowej – dodał rektor.

– Ale z drugiej strony m.in. z niepokojem odnotowuję zapisaną w projekcie znaczącą rolę ministra, jako regulatora rynku edukacji wyższej, z kompetencjami do likwidowania kierunków studiów lub blokowania innowacji w tym zakresie. A to – w przypadku, gdy zdaniem ministra potrzeby kształcenia w danym obszarze już są zapewnione – powiedział Rocki.

Wyraził nadzieję, że proponowane rozwiązania zostaną udoskonalone w pracach parlamentu. Rektor SGH zwrócił się też do prezydenta Andrzeja Dudy, obecnego na środowej inauguracji roku akademickiego, by wsparł środowisko "w potrzebnej reformie". (PAP)