W przeddzień rozpoczęcia konferencji, 4 września 1994 r., w Castel Gandolfo Jan Paweł II przedstawił światu swoje nadzieje z nią związane: „Liczba ludności znacznie się zwiększa, szczególnie w krajach rozwijających się, podczas gdy jednocześnie powiększa się przepaść pomiędzy społeczeństwami dobrobytu i niezliczonymi rzeszami ubogich. Czy po przezwyciężeniu opozycji między blokami ideologicznymi Wschodu i Zachodu nie należałoby sobie życzyć, aby wspólnota międzynarodowa uczyniła wszystko, by ograniczyć ten skandaliczny kontrast? Niestety, do urzeczywistnienia tego zwrotu w stronę solidarności jest jeszcze bardzo daleko. Dlatego widzę w konferencji kairskiej historyczną szansę na zmianę polityki i ekonomii międzynarodowej, która spowoduje, że zaczną one dążyć do osiągnięcia tego pilnego celu o zasięgu światowym”.
Nie bez powodu Jan Paweł II wielokrotnie zabierał głos na temat konferencji w Kairze, która odbywała się w ogłoszonym przez niego Roku Rodziny. Istniały bowiem uzasadnione obawy, że kraje wysoko rozwinięte będą usiłowały narzucić krajom ubogim politykę ludnościową, sprzeczną z zasadami etyki i prawami człowieka.
Na czele 17-osobowej delegacji Stolicy Apostolskiej stał abp Renato Raffaele Martino, stały obserwator Stolicy Apostolskiej przy Organizacji Narodów Zjednoczonych, późniejszy kardynał i przewodniczący Papieskiej Rady „Iustitia et Pax”.
Delegacja Watykanu szybko zorientowała się, że kraje najbogatsze lansują tezę, że przyrost ludności jest przeszkodą na drodze do rozwoju, a receptą na zwalczanie ubóstwa miałoby być jego ograniczenie, między innymi przez antykoncepcję i dozwoloną powszechnie aborcję. Przewodniczący delegacji abp Martino zwracał uwagę, że polityka ludnościowa musi być zawsze traktowana jako część bardziej rozległej polityki rozwoju. Odpowiedzialne decyzje dotyczące liczby dzieci oraz odstępów czasu między ich narodzinami są sprawą rodziców, którzy muszą być wolni od wszelkiego przymusu czy nacisku ze strony władz. Stolica Apostolska zwróciła uwagę, że w przeszłości polityka ludnościowa często sięgała do środków przymusu, czego przejawem było wyznaczanie określonych celów krajom przyjmującym pomoc, np. wymuszanie na nich propagowania środków antykoncepcyjnych. Tymczasem najwyższą normą kierującą polityką ludnościową musi być szacunek dla życia i godności osoby oraz poparcie dla instytucji małżeństwa i rodziny. Tym samym Stolica Apostolska sprzeciwiła się przyznawaniu statusu rodziny – jak to określił abp Martino – „innym formom ludzkich wspólnot”.
W Kairze Stolica Apostolska podkreśliła, że takie pojęcia, jak: „zdrowie seksualne”, „prawa seksualne”, „zdrowie i prawa reprodukcyjne” stanowią części składowe integralnej wizji zdrowia i obejmują osobę wraz z całą jej osobowością, z umysłem i ciałem, a pojęcia te nie obejmują aborcji ani dostępu do niej. W związku z takimi określeniami, jak: „antykoncepcja”, „planowanie rodziny”, „szeroki zakres programów planowania rodziny” przypomniano, że Kościół uważa za moralnie niedopuszczalne programy planowania rodziny, które nie szanują wolności małżonków i ludzkiej godności.
Wydarzeniem najwyższej rangi było odczytanie – 8 września podczas obrad plenarnych – apelu matki Teresy z Kalkuty. To wtedy padły – wielokrotnie cytowane w latach następnych – słowa błogosławionej założycielki Misjonarek Miłości: „Wiele razy powtarzam – i jestem tego pewna – że największym niebezpieczeństwem zagrażającym pokojowi jest dzisiaj aborcja. Jeżeli matce wolno zabić własne dziecko, cóż może powstrzymywać ciebie i mnie, byśmy się nawzajem nie pozabijali? Jedynym, który ma prawo odebrać życie, jest Ten, kto je stworzył. Nikt inny nie ma tego prawa: ani matka, ani ojciec, ani lekarz, żadna agencja, żadna konferencja i żaden rząd. (…) Jeśli jest jakieś dziecko, którego nie chcecie albo nie możecie nakarmić ani wychować, dajcie je mnie. Przyjmę każde dziecko. Dam mu dom albo znajdę kochających rodziców. Walczymy z aborcją przez adopcję i daliśmy już tysiące dzieci rodzinom, które ich pragnęły”.
Słowa matki Teresy z Kalkuty oraz postawa delegacji Stolicy Apostolskiej wywołały sprzeciw działaczy niektórych organizacji pozarządowych. Usiłowali oni podważyć prawo Stolicy Apostolskiej do udziału w konferencji ze względu na jej podwójny status – Państwa Watykańskiego i Kościoła katolickiego.
Na szczęście zabiegi te zakończyły się fiaskiem. Po 19 latach od konferencji w Kairze, w 2013 r. była szefowa Funduszu Ludnościowego ONZ Nafis Sadik ujawniła, że jej organizacja dofinansowała wyjazd do Kairu niektórych działaczy proaborcyjnych, by mogli oni znaleźć się w składzie delegacji rządowych. Ich zadaniem miało być upowszechnianie „praw seksualnych i reprodukcyjnych”.
 | Wojciech Świątkiewicz |
Co? Gdzie? Kiedy?
