Koniec ery Netanjahu?

Bardzo podzielony izraelski parlament, Kneset, w którym reprezentowanych jest aż dziesięć ugrupowań, niewielką większością głosów (60 do 59) odwołał Netanjahu i powołał nowego szefa rządu. Koalicja rządowa liczy rekordowe osiem partii, obejmujących niemal całe izraelskie spektrum polityczne, a jej cel jest jeden: zakończyć erę Netanjahu. Bennett ma sprawować urząd szefa rządu przez dwa lata, a potem przekaże go Jairowi Lapidowi, liderowi koalicyjnej, centrowej partii Jesz Apid (Jest Przyszłość).

PRZECIW DWÓM PAŃSTWOM

Urodzony w Hajfie w rodzinie imigrantów z San Francisco Bennett służył w elitarnej jednostce wojskowej, a potem ukończył prawo na Uniwersytecie Hebrajskim. Zdecydował się jednak na karierę biznesmena, tworząc w 1999 r. start-up Cyota, zajmujący się bezpieczeństwem w internecie, który później rozwinął i sprzedał za 145 milionów dolarów.

Wszedł do izraelskiej polityki w 2006 r. jako człowiek Netanjahu, ale niedługo potem doszło między nimi do poważnego konfliktu i ostatecznie w 2008 r. Bennett odszedł z partii Likud.

Bennett stał się znany w 2013 r. jako lider partii Żydowski Dom, która za sprawę numer jeden stawiała sprzeciw wobec powstania państwa palestyńskiego i wsparcie dla żydowskich osadników na Zachodnim Brzegu Jordanu. W 2018 r. stworzył ugrupowanie pod nazwą Nowa Prawica, kierujące się zasadami syjonizmu i konserwatyzmu. W ostatnich wyborach zdobyło ono 7 na 120 mandatów w Knesecie.

W różnych rządach Netanjahu Bennett piastował kilka stanowisk, w tym ministra obrony. I w miarę upływu czasu radykalizował się coraz bardziej. Od co najmniej ośmiu lat konsekwentnie sprzeciwia się koncepcji stworzenia dwóch państw – Izraela i Palestyny – dowodząc zwłaszcza, że byłoby to skrajnie niebezpieczne dla Izraelczyków. W 2018 r. oznajmił, że najchętniej wprowadziłby na granicy z Gazą politykę „strzelać, by zabić”. Oczywiście, strzelać do usiłujących przekroczyć granicę strefy z Izraelem. Zapytany, czy dotyczy to również dzieci, odpowiedział: „to nie są dzieci – to terroryści. Nie oszukujmy się”.

Podczas ostatniego konfliktu między Izraelem a bojownikami Hamasu, kiedy to na Izrael leciały rakiety palestyńskie, a na Gazę – izraelskie, Bennett dowodził, że Palestyńczycy mogli zmienić Gazę w raj. – Tymczasem zdecydowali się przekształcić ją w państwo terrorystyczne – powiedział CNN.

Arabowie bardzo obawiają się działań nowego premiera. Szanse na poważny dialog pod rządami Netanjahu były nikłe, a teraz zaniepokojenie środowisk palestyńskich wzrosło. Większość z nich spodziewa się, że Bennett będzie co najmniej tak samo antyarabski jak Netanjahu. Inni dowodzą jednak, że dużo energiczniej będzie budował izraelskie osiedla na palestyńskim Zachodnim Brzegu. – Awans twardogłowego i hipernacjonalistycznego Bennetta na urząd premiera może być bardzo niebezpieczny – mówił arabskiej stacji Al Dżazira prof. Mchaimar Abusada z Uniwersytetu Al-Ażar w Strefie Gazy.

W niektórych sprawach nowy szef rządu ma jednak nieoczekiwanie liberalne poglądy. Podczas ostatniej kampanii wyborczej powiedział, że homoseksualiści powinni „mieć wszystkie prawa obywatelskie, jakie ma heteroseksualna osoba w Izraelu”. Nie oznacza to jednak, że zamierza dążyć do przyznania im dodatkowych praw.

Bennett bardzo ostro krytykował Netanjahu. Obwiniał go zwłaszcza za niekończący się impas polityczny w kraju. Jak twierdził w wywiadzie dla CNN, w porównaniu z pracą w biznesie czy służbą w wojsku aktywność w izraelskiej polityce oznacza branie udziału w gigantycznym bałaganie.

Rząd Bennetta ma zamiar skoncentrować się na kwestiach wewnętrznych. Będzie starał się ułożyć na nowo stosunki między religią a państwem, zajmie się też problematyką gospodarczą. Izrael od marca 2018 r. nie ma budżetu; nowy gabinet ma trzy miesiące na jego przyjęcie, w przeciwnym razie Kneset automatycznie zostanie rozwiązany i zostaną rozpisane kolejne wybory.

SPÓR O REZYDENCJĘ

W izraelskiej polityce od dłuższego czasu trwa podział – „za” lub „przeciw” Netanjahu. Choć stawiano mu rozliczne zarzuty, trwał na swym urzędzie. Po części wynikało to ze specyficznej ordynacji wyborczej, która powoduje, że żadna partia nie ma właściwie szans na zdobycie samodzielnej większości.