Nie żyje Józef Oleksy

Dziś nad ranem w warszawskim Centrum Onkologii zmarł Józef Oleksy, były premier, marszałek Sejmu i minister, wiceprzewodniczący Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Od 10 lat zmagał się z chorobą nowotworową.

20150109 10:57 mz na podst. Rp.pl, Wikipedia
fot. PAP/Tomasz Gzell

 
Urodził się 22 czerwca 1946 r. w Nowym Sączu. Ukończył studia na Wydziale Handlu Zagranicznego Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie, następnie uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych. Wykładał w Akademii Finansów i Szkole Głównej Handlowej.

W partii

W latach 1969-1990 należał do PZPR. Zasiadał w prezydium zarządu głównego Socjalistycznego Związku Studentów Polskich. Od 1970 do 1978 r. był tajnym współpracownikiem wojskowego Agenturalnego Wywiadu Operacyjnego. W 1977 r. przeszedł do pracy w aparacie partyjnym w Wydziale Pracy Ideowo-Wychowawczej KC PZPR. Od 1981 r. do X Zjazdu kierował biurem Centralnej Komisji Rewizyjnej PZPR. W latach 1987-1989 pełnił funkcję I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Białej Podlaskiej. W 1989 r. zajmował stanowisko ministra – członka Rady Ministrów ds. współpracy ze związkami zawodowymi. W tym samym roku po stronie rządowej uczestniczył w rozmowach Okrągłego Stołu.

W 1990 r. był jednym z założycieli powstałej na bazie PZPR Socjaldemokracji RP (przewodniczył tej partii od 28 stycznia 1996 r. do 6 grudnia 1997 r.). W 1999 r. przystąpił do Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Od 29 czerwca 2003 r. pełnił funkcję wiceprzewodniczącego SLD, a 18 grudnia 2004 r. został wybrany na jej przewodniczącego. Zrezygnował z tej funkcji 21 maja 2005 r.  Z członkostwa w SLD zrezygnował 29 marca 2007 r. po publikacji przez portal internetowy tygodnika "Wprost" fragmentów stenogramu nagrań jego prywatnych wypowiedzi z września 2006 r., dokonanych w biurze Aleksandra Gudzowatego. Były premier zarzucał w nich Aleksandrowi Kwaśniewskiemu, iż w sposób nielegalny uzyskał składniki swojego majątku i nie będzie w stanie wyjaśnić źródeł jego pochodzenia. Wypowiadał się także negatywnie o innych liderach SLD Wojciechu Olejniczaku (nazwanym „narcyzem”) i Jerzym Szmajdzińskim (nazwanym „bucem nadętym”).

Do 1 lutego 2010 r., kiedy znów został przyjęty do SLD, pozostawał bezpartyjny. Od stycznia 2012 r. był przewodniczącym rady programowej SLD, a wiosną 2012 r. znów objął funkcję wiceprzewodniczącego ugrupowania.

Należał także do Stowarzyszenia Ordynacka.

W Sejmie i Radzie Ministrów

W latach 1989-1991 Oleksy sprawował mandat posła na Sejm kontraktowy z ramienia PZPR, następnie do 2005 r. posła na Sejm I, II, III i IV kadencji, wybieranego z listy SLD w okręgu siedleckim. Od maja do lipca 2004 r. był posłem do Parlamentu Europejskiego. W wyborach parlamentarnych w 2005 r. bezskutecznie kandydował do Senatu.

Jako marszałek Sejmu przewodniczył obradom izby w latach 1993-1995. Od 7 marca 1995 r. do 7 lutego 1996 r. stał na czele rządu. Ustąpił po oskarżeniu go przez ministra spraw wewnętrznych Andrzeja Milczanowskiego o działalność szpiegowską na rzecz Rosji pod pseudonimem "Olin". Zarzuty te nie zostały potwierdzone.

W rządzie Leszka Millera zajmował od stycznia do kwietnia 2004 r. stanowisko wicepremiera i ministra spraw wewnętrznych i administracji. 21 kwietnia 2004 r., po ustąpieniu Marka Borowskiego, został ponownie wybrany na urząd marszałka Sejmu. Podał się do dymisji po niekorzystnym dla niego nieprawomocnym wyroku sądu lustracyjnego pierwszej instancji. Orzekł on, że Oleksy skłamał w swoim oświadczeniu lustracyjnym. 5 stycznia 2005 r. Sejm odwołał go z funkcji marszałka. 21 października 2005 r. sąd drugiej instancji podtrzymał zaskarżony wyrok. Oleksy złożył kasację do Sądu Najwyższego, który 31 stycznia 2007 r. umorzył sprawę. Sędziowie uznali, że nie wpisując do oświadczenia lustracyjnego swojej współpracy z AWO Oleksy działał "w wyniku błędu". Sąd Najwyższy uznał, że napisał on nieprawdę w oświadczeniu lustracyjnym, ale nie skłamał, gdyż przy wypełnianiu oświadczenia lustracyjnego miał być wprowadzony w błąd przez ówczesnego szefa WSI kontradmirała Kazimierza Głowackiego, który w 1997 r. poinformował go, że służba w tym wywiadzie nie podlega ujawnieniu w oświadczeniu.

Był żonaty z Marią Oleksy. Miał dwoje dzieci: syna Michała i córkę Julię. Przez ostatnie 10 lat życia zmagał się z nowotworem prostaty.