Putin jest ubezpieczeniem

Bez niego Rosja pogrążyłaby się w chaosie?

Nie, to mit podtrzymywany przez władzę, część tej fantastycznej rzeczywistości. ? propos, modelowe dla tego „serialu” są choćby telewizyjne zapowiedzi konferencji prasowej Putina z 18 grudnia, w których cały świat został przedstawiony jak horror, niczym ożywiony obraz Hieronima Boscha, przed którym ochronić może jedynie Putin. Oczywiście tak nie jest. Poza władzą istnieje ludzka solidarność, rozwinięta jest szara strefa. Rosjanie nie zmienią się w jakieś stado małp.


Jaki jest teraz największy problem Rosji?

Najpowszechniejszym jest wysoki poziom wzajemnej nieufności. Wszystkich do wszystkich. A dla mnie najbardziej bolącym problemem jest masowa ignorancja elit, która, jak sądzę, pozbawia naród rosyjski szans na przyszłość. Z pomocą władzy Rosjan odrywa się od rosyjskiej kultury i rosyjskiej przeszłości. Oni po prostu nic nie wiedzą. A wszystko dzieje się w tle rozmów o powrocie do tradycji, do korzeni itd. Degradacja intelektualna w kraju postępuje. Ten problem będą musiały rozwiązać przyszłe pokolenia naszych elit.


Putin w przemówieniach w propagandowy sposób próbuje przywracać tę więź z rosyjską historią i tradycją...

Za to, co mówi Putin o historii, niejeden nauczyciel nie postawiłby dobrej oceny. Tak się dzieje, gdy politycy biorą się za wymyślanie historii dla narodu. Powstaje historia zafałszowana, która jest bezużyteczna w polityce czy w kulturze. Ten cały moskiewski tradycjonalizm jest tylko dekoracją, nie ma żadnego związku z prawdziwą rosyjską tradycją. To tak, jakby cudzoziemiec przeczytał w przewodniku turystycznym, co to jest Rosja, i chciał przemyśliwać jej kulturę i historię. A to robi nasz obecny minister kultury Władimir Miedinski i, niestety, prezydent.


Czy aneksja Krymu opłaciła się Putinowi?

Według mnie był to bardzo poważny błąd, którego należało uniknąć, jeśli istniała długoterminowa strategia odzyskania półwyspu. Postępowanie Kremla wobec Krymu odebrało możliwość ewolucyjnego przyciągania go do Rosji. Moskwa stworzyła problem, którego nie może rozwiązać. Z drugiej strony, w dużej części za jego powstanie odpowiadają też samodzielne dążenia mieszkańców Krymu. Przerażenie ultranacjonalistyczną stylistyką rewolucji kijowskiej było jednym z bodźców w ich dążeniu do oddzielenia tego regionu. Rosja nie powinna była jednak wykorzystywać tego ruchu do przyłączenia półwyspu. Postawienie bardziej ograniczonych celów – autonomii Krymu lub jego niepodległości – byłoby bardziej strategicznym posunięciem.


Co dalej z konfliktem na Ukrainie?

Prawie wszystkie strony mają interes w tym, żeby go zamrozić. Chociaż nie wiem, na ile jest to możliwe.


A jak rozumieć aktywność wojsk rosyjskich w basenie Morza Bałtyckiego?

Samoloty naruszające przestrzeń powietrzną państw NATO i incydenty ze szpiegami to zwykła gra sekcji wojskowych i służb specjalnych w czasie kryzysów i pogorszenia stosunków. Oni lubią takie momenty, gdyż mogą wtedy urządzać „happeningi”. To teatr dla zwierzchników, obliczony na uzyskanie pochwał lub zwiększenie budżetu. Niebezpieczeństwo jest niewielkie, chociaż bywa, że takie wydarzenia same z siebie prowadzą do kryzysów.


***
Gleb Olegowicz Pawłowski (1951) – rosyjski politolog, dysydent w czasach ZSRR, w latach 1996-2011 kremlowski strateg polityczny. Był spin doctorem (bliskim doradcą) Władimira Putina, współtworzył obecny system władzy w Rosji (mówiono o nim „główny polittechnolog Kremla” ). Próbował zapobiec powrotowi Putina na urząd prezydenta w 2011 r., uważając, że system brnie w ślepą uliczkę. Od tamtego czasu stał się na Kremlu persona non grata.

Gleb Pawłowski przyjechał w grudniu do Polski na zaproszenie Polskiego Radia i Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia.

rozmawiał Michał Ziółkowski fot. Michał Ziółkowski/Idziemy Idziemy nr 5 (488), 1 lutego 2015 r.