Rzecznik Praw Dziecka przedstawi propozycję zmiany prawa rodzinnego

Sejm w nocy z czwartku na piątek zapoznał się z informacją o działalności Rzecznika Praw Dziecka za rok 2017 wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka.

RPD podkreślił, że jest to jego ostatnie sprawozdanie z działań na tym urzędzie. Michalak z ostatnim dniem sierpnia po 10 latach kończy swoją drugą i ostatnią kadencję.

– Prawie dwie dekady działalności Rzecznika Praw dziecka w Polsce pokazują jak zmieniają się problemy polskich dzieci. Coraz rzadsze są interwencje z zabezpieczeniem prawa dziecka do godziwych warunków socjalnych. Na pierwszy plan wysuwają się trudne uwikłania dzieci w sytuacje rozwodowe, dostępność do pomocy medycznej, przemoc fizyczna, psychiczna, wykorzystywanie seksualne, zaniedbanie oraz przedmiotowe traktowanie dzieci – powiedział Rzecznik.

Zapowiedział, że na koniec kadencji przedstawi zarówno prezydentowi jak i rządowi propozycję kompleksowej zmiany polskiego prawa rodzinnego.

W nowym kodeksie Rzecznik Praw Dziecka proponuje odejście od – jego zdaniem – "pejoratywnego i konfliktogennego" pojęcia władzy rodzicielskiej na rzecz odpowiedzialności rodzicielskiej.

– Władza, władczość, panowanie człowieka nad drugim człowiekiem, bezwzględne posłuszeństwo to pojęcia bliskie totalitaryzmowi, uprzedmiotowieniu człowieka. Nie sprzyja to prawidłowym relacjom rodzic-dziecko i dziecko-rodzic – tłumaczył.

Rzecznik proponuje także wprowadzenie do polskiego prawa definicji dobra dziecka, jako "stanu, w którym osiąga ono prawidłowy, całościowy i harmonijny rozwój psychiczny, fizyczny i społeczny z poszanowaniem jego godności i wynikających z niej naturalnych praw".

Proponowany przez RPD projekt kodeksu traktuje także dziecko "jako każdą istotę ludzką od poczęcia do osiągnięcia pełnoletności".

Michalak podczas swojego wystąpienia zaapelował także o opracowanie i wdrożenie Narodowej Strategii na Rzecz Walki z Przemocą Wobec Dzieci. Jego zdaniem strategia powinna obejmować kompleksowe podejście nakierowane na zapobieganie, ochronę i wsparcie wobec wszystkich form przemocy: fizycznej, psychicznej, ekonomicznej, seksualnej, rówieśniczej i instytucjonalnej.

Rzecznik podsumowując swoją działalność podkreślił, że z jego inicjatywy w polskim prawodawstwie wprowadzono m.in. ustawowy zakaz stosowania kar cielesnych wobec dzieci oraz zwiększenie kar za przestępstwa na ich szkodę.

Rzecznik poinformował, że do jego Biura w 2017 r. wpłynęło łącznie 39 tys. 182 spraw, natomiast przez 10 lat – 331 tys. 381. RPD skierował do ministrów, organów lub instytucji w 2017 r. 168 wystąpień generalnych, proponując zmiany konkretnych przepisów, w ciągu dekady było ich 1148.

Posłowie opozycji po wysłuchaniu informacji nagrodzili Michalaka brawami na stojąco.

W debacie Zbigniew Dolata (PiS) zwrócił uwagę, że choć sprawozdanie RPD jest bardzo szczegółowe, to nie ma w nim informacji o wpływie programu 500 plus na poprawę warunków bytowych polskich dzieci. Dodał, że Rzecznik wielokrotnie krytykując reformę oświaty "toczy wojnę z polską szkołą i jest wrogiem minister edukacji narodowej".

Alicja Chybicka (PO) podziękowała Rzecznikowi za wieloletnią działalność w obronie praw dziecka. – Rzecznik nauczył nas dorosłych, że dziecko nie jest własnością swoich rodziców – podkreśliła. Zwróciła także uwagę, że informacja pisemna RPD za 2017 r. zawiera ponad 700 stron.

Z kolei Barbara Chrobak (Kukiz'17) skrytykowała Rzecznika za zbyt obszerny materiał oczekując bardziej syntetycznego opracowania. Pochwaliła Michalaka za "determinacje i upór" w walce o prawa rodziców dzieci przebywających w szpitalach do nieodpłatnego pobytu wraz z chorym dzieckiem.

Elżbieta Stępień (N) oceniła, że pisemne sprawozdanie Rzecznika wskazuje "na ogromną pracę tego urzędu". Podkreśliła, że RPD starał się o poprawę warunków leczenia zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. – Był pan Rzecznikiem nie tylko z urzędu, ale i z serca – podkreśliła.

Z kolei zdaniem Joanny Schmidt (koło liberalno-społeczni) nie ma obecnie mechanizmów, które chroniłyby dzieci przed dyskryminacją i homofobią.

Posłowie w dyskusji pytali Michalaka m.in. o najpilniejsze potrzeby związane z dobrem dziecka, oraz o opiekę psychiatryczną najmłodszych. Posłowie opozycji byli także ciekawi, który z posłów PiS najczęściej pisał do Rzecznika Praw Dziecka.

Michalak w odpowiedzi na pytania posłów wskazał, że wśród najpilniejszych problemów do rozwiązania jest poprawa sytuacji w psychiatrii dziecięcej. Rzecznik podkreślił także, że Polska na arenie międzynarodowej jest uważana z ojczyznę praw dziecka. Przekonywał, że o taką opinię trzeba systematycznie pracować i ją podtrzymywać.

Michalak poinformował, że posłem partii rządzącej, który najczęściej pisał do Biura Rzecznika był Jarosław Kaczyński.