W co gra Rosja?

Jaka powinna być odpowiedź Stanów Zjednoczonych na działania Rosji?

Szeroko rozumiany „Zachód” powinien – zarówno w kontekście Syrii, jak i Ukrainy – rozpocząć wreszcie prowadzenie polityki aktywnej, a nie reaktywnej, która jest wyłącznie odpowiedzią wobec kolejnych posunięć Kremla. Rosja jest silna słabością polityczną kluczowych państw Sojuszu Północnoatlantyckiego oraz Unii Europejskiej. Lilia Szewcowa, były analityk w Moscow Carnegie Center i Carnegie Endowment for International Peace, twierdzi – z czym nie sposób się nie zgodzić – że „Zachód” trapiony jest problemem braku skutecznego przywództwa. Putin zaś wykorzystuje po prostu lukę wynikającą ze słabości charakterologicznych i odejścia od zachodnich wartości najważniejszych decydentów w Waszyngtonie, Berlinie, Paryżu czy Rzymie.

Wydaje się więc, że kwestia woli politycznej jest pierwszorzędna, za nią powinna iść konceptualizacja i implementacja bardziej konkretnych rozwiązań politycznych, dyplomatycznych oraz ewentualnie militarnych. Amerykanie bezwzględnie muszą na nowo poukładać sobie swoją „wielką strategię” przystosowaną do zmieniającej się sytuacji geopolitycznej na świecie oraz wypracować całościową koncepcję swojej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – obejmującą również region Bliskiego Wschodu oraz Europy Wschodniej.

Czy Putinowi może chodzić o odbudowanie w pewnym stopniu Związku Sowieckiego?

Odbudowanie organizmu państwowego na kształt Związku Sowieckiego nie jest możliwe, ponieważ świat dwubiegunowy, w którym ZSRS był jednym z dwóch najważniejszych punktów odniesienia, skończył się po 1991 roku. Nie ulega jednak wątpliwości, że na naszych oczach powstaje nowy porządek międzynarodowy, gdzie USA tracą po ćwierćwieczu hegemonię światową. W tym procesie Federacja Rosyjska chce odgrywać jedną z kilku głównych ról, aby „wyrwać” dla siebie jak najwięcej – więcej, niż pozwalałby chociażby jej realny potencjał ekonomiczny. Po okresie smuty lat 90. mamy do czynienia ze skrajną centralizacją i wzmacnianiem państwa rosyjskiego, czego doskonałym przykładem jest niebywale ambitny i szeroko zakrojony proces modernizacji rosyjskiej armii.

Silna, autorytarna władza polityczna, potężna, dobrze wyszkolona i wyposażona armia oraz obecny stan rosyjskiego społeczeństwa, które gotowe jest do daleko posuniętych wyrzeczeń – wszystko to wskazuje, że Rosja ma ambicję i uzasadnione podstawy do tego, żeby być za jakiś czas jednym z kilku najważniejszych podmiotów międzynarodowych – obok USA, Chin, Indii, Pakistanu, Brazylii, Japonii, Niemiec czy Turcji. Z drugiej strony jest słaba ekonomicznie i jej zachowanie będzie ograniczone przez określone strukturalne słabości.

Na ile działania Rosji w Syrii mogą zaszkodzić Europie?

Destabilizacja regionu, która może być jednym ze skutków zaangażowania militarnego Rosji, nie jest korzystna z punktu widzenia Europy, ponieważ może powodować wzrost napływu imigrantów i uchodźców z tamtych rejonów świata, co skutkować będzie dalszym osłabianiem będącej już w strukturalnym kryzysie Unii Europejskiej. Dodatkowo, wzrost znaczenia i roli Federacji Rosyjskiej jest szczególnie niepokojący z punktu widzenia takich krajów, jak Polska czy państwa bałtyckie, nie wspominając o Ukrainie. Jeśli Kremlowi uda się przekonać najważniejsze podmioty w NATO i UE o konieczności zaangażowania się Rosji w zwalczanie światowego terroryzmu czy Państwa Islamskiego, na pewno przyniesie to negatywne skutki dla państw Europy Środkowej. Staną się one wtedy wyłącznie przedmiotem rozgrywki pomiędzy Waszyngtonem, Berlinem, Paryżem a Moskwą.

***
Adam Kowalczyk (1989) – absolwent Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Obecnie przygotowuje dysertację doktorską na temat zewnętrznych uwarunkowań bezpieczeństwa Polski. Był ekspertem Fundacji Amicus Europae oraz Fundacji Dyplomacja i Polityka. Wcześniej związany m.in. z Fundacją Energia dla Europy, w której pełnił funkcję Koordynatora Projektów. W Narodowym Centrum Studiów Strategicznych łączy funkcje Eksperta oraz Dyrektora Biura.

rozmawiała Ewelina Steczkowska fot. arch. Adama Kowalczyka, PAP/PA/RUSSIAN DEFENCE MINISTRY PRESS SERVICE Idziemy nr 47 (530), 22 listopada 2015 r.