28 marca
czwartek
Anieli, Sykstusa, Jana
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

"Ksiądz", a nie "pop"

Ocena: 5
1533

Przez kilka tygodni ze względu na wojnę wyraźnie wzrosło zainteresowanie Polaków Ukraińcami, Ukrainą i wszystkim, co z nią związane.

fot. pexels.com

Wszyscy, śledząc informacje o kolejnych rosyjskich atakach, uczymy się nie tylko ukraińskiej geografii, lecz także trudnej historii naszych sąsiadów; poznajemy też ich obyczajowość i język. Warto w związku z tym wrócić do pewnego drobiazgu, o którym już na tych łamach bodaj przed sześciu laty pisałem, a który dla wielu Ukraińców może się okazać ważny.

Zacznijmy jednak od tego, że przybywający do Polski uchodźcy są wyznawcami różnych religii, a jeśli chodzi o chrześcijan – członkami różnych Kościołów i związków oraz wspólnot wyznaniowych. Statystycznie rzecz biorąc, w ok. 70 procentach (dane, do których dotarłem, są rozbieżne) należą albo do Kościoła Prawosławnego Ukrainy (największego), albo też do Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego, w mniej niż 10 procentach – do Kościoła katolickiego obrządku bizantyńsko-ukraińskiego oraz Kościoła rzymskokatolickiego, w jeszcze mniejszym procencie do wspólnot protestanckich. Duchownych obu Kościołów katolickich nazywamy po prostu księżmi (pomijam tu, rzecz jasna, tytulaturę kościelnej hierarchii), duchownych protestanckich – pastorami, jednak wielu Polaków ma problem, jak mówić w odniesieniu do duchownych prawosławnych.

Przyznam, że jako mieszkaniec Chełmszczyzny i częsty bywalec Polesia Lubelskiego oraz Podlasia w dzieciństwie wielokrotnie słyszałem słowo pop i uznawałem je za naturalne, a przy tym neutralne określenie. Dopiero po latach dowiedziałem się, że wiele osób (w tym zwłaszcza liczni wyznawcy prawosławia i grekokatolicy) uznaje je za obraźliwe i postuluje, by używać ogólnego terminu ksiądz.

Popularne źródła (np. internetowe) przyczyn możliwej degradacji stylistycznej i emocjonalnej słowa pop upatrują najczęściej w czasach Rosji Radzieckiej i w propagandzie bolszewickiej, która walczyła z religią m.in. za pomocą języka. Zapewne nie było to bez znaczenia dla współczesnego wartościowania interesującego nas słowa, ale przyczyny są raczej odmienne, a przy tym znacznie starsze.

Rzeczownik pop ma charakter ogólnosłowiański, jego podstawą prawdopodobnie jest greckie słowo papas, a do polszczyzny trafił on za pośrednictwem najpierw staro-wysoko-niemieckiego i czeskiego, potem zaś także staroukraińskiego. W staropolszczyźnie występuje on w neutralnym i ogólnym znaczeniu ‘ksiądz’, już w XV w. zaczyna się jednak, wyraźny zwłaszcza w wieku XVI, powolny proces specjalizacji znaczeniowej: pop coraz częściej bywa odnoszony do kapłanów prawosławnych, a ksiądz – do katolickich. Od czasu unii brzeskiej w 1596 r. zaczyna pojawiać się także połączenie pop unicki oraz pop unita. Jednak już w XVIII w. widoczne jest zastępowanie go wyrażeniem ksiądz unicki, które lepiej pozwalało odróżnić kapłanów greckokatolickich od kapłanów prawosławnych, ale jest też związane z postępującą latynizacją i polonizacją unitów na terenach Rzeczypospolitej. Proces ten zakończył się w wieku XIX, kiedy pozostała już tylko para określeń pop (w odniesieniu do duchownych prawosławnych) i ksiądz (w odniesieniu do duchownych katolickich obrządku rzymskiego oraz unitów).

Określenie pop ma dla wielu wyznawców prawosławia wydźwięk negatywny, lepiej więc go nie używać i zastępować je nazwą ksiądz.

Idziemy nr 14 (857), 03 kwietnia 2022 r.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 29 marca

Wielki Piątek
Dla nas Chrystus stał się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
Dlatego Bóg wywyższył Go nad wszystko i darował Mu imię ponad wszelkie imię.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 18, 1 – 19, 42
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter