Jeszcze o przecinku przy imiesłowach

fot.pixabay.com

Przed tygodniem przyglądałem się wraz z Państwem zasadzie interpunkcyjnej dotyczącej stosowania przecinków przy imiesłowowych równoważnikach zdania. Dla utrwalenia przypomnę, że dziś obowiązuje reguła oddzielania czy też wydzielania (w przypadku wtrąceń) przecinkami wszystkich imiesłowowych równoważników zdania – nawet takich, które tworzą pojedyncze imiesłowy. Należy zatem pisać np. Nadjechawszy, polscy rycerze od razu włączyli się do bitwy; Wykonał te wszystkie skomplikowane czynności, leżąc czy też Piotr, idąc, wyraźnie kulał. Obserwacja różnego typu tekstów dowodzi, niestety, że wielu użytkowników wciąż ma kłopoty z przestrzeganiem tych regulacji interpunkcyjnych, wielu być może nadal nie ma świadomości zmiany, jaka się w tym zakresie dokonała.

Wbrew temu, co napisałem wyżej, przywołana zasada jest precyzyjna i stosunkowo łatwa do zapamiętania, a następnie stosowania w praktyce. Okazuje się jednak, że istnieją konteksty, w których trzeba ją nieco zmodyfikować. Nawet osoba, która dobrze zna tę regułę, a przy tym umie przeprowadzić analizę składniową zdań wielokrotnie złożonych, może mieć wątpliwości interpunkcyjne w przypadku określonego typu zdań. Prześledźmy to dokładniej na konkretnym przykładzie.

Oto dość skomplikowane wypowiedzenie złożone zawierające dwa imiesłowowe równoważniki zdania, z którego usunąłem wszystkie przecinki: Piotr który dowiedział się o tym dosłownie przed chwilą szybko jechał na swoim rowerze i głośno krzyczał że oglądając telewizję zauważył naszą kuzynkę Zosię która mając do tego zerowe kwalifikacje występowała w charakterze ekspertki od podatków. Zdanie to składa się z następujących wypowiedzeń: 1) Piotr szybko jechał na swoim rowerze, 2) który dowiedział się o tym dosłownie przed chwilą, 3) i głośno krzyczał, 4) że zauważył naszą kuzynkę Zosię 5) oglądając telewizję, 6) która występowała w charakterze ekspertki od podatków, 7) mając do tego zerowe kwalifikacje. Zgodnie z zasadą oddzielania przecinkami zdań podrzędnych oraz imiesłowowych równoważników zdania należałoby wprowadzić przecinki w następujących miejscach: Piotr, który dowiedział się o tym dosłownie przed chwilą, szybko jechał na swoim rowerze i głośno krzyczał, że, oglądając telewizję, zauważył naszą kuzynkę Zosię, która, mając do tego zerowe kwalifikacje, występowała w charakterze ekspertki od podatków. Niby wszystko zgodnie z regułami, ale przyznają Państwo, że dość dziwnie wyglądają dwa wskaźniki zespolenia (czyli „że” i „który”) okolone przecinkami. Co więcej, nie tylko o mniej lub bardziej indywidualne odczucia estetyczne tu chodzi.

Istnieje mianowicie zasada, która mówi, że jeśli imiesłów następuje bezpośrednio po spójniku, to nie oddziela się ich od siebie przecinkiem. Tomasz Karpowicz w akademickim podręczniku do kultury języka poświęconym wymowie, ortografii i interpunkcji ilustruje tę regułę następującym przykładem: Ten doświadczony pisarz zaprzeczył w swojej ostatniej książce, że zapomniawszy o żonie i jednym dziecku, poświęcił się pracy twórczej. Teoretycznie, zgodnie z budową składniową, powinno się tu postawić przecinek między „że” a „zapomniawszy”, ale jednak należy go pominąć ze względu właśnie na wspomnianą wyżej, uszczegółowiającą zasadę.

Jak zatem powinna wyglądać interpunkcja naszego przykładowego zdania? Rozwiązanie za tydzień.

Idziemy nr 08 (851), 20 lutego 2022 r.