29 marca
piątek
Wiktoryna, Helmuta, Eustachego
Dziś Jutro Pojutrze
     
°/° °/° °/°

Niechaj panie zwrot ten ganią

Ocena: 0
797

Po dwóch odcinkach poświęconych kwalifikatorom, a więc elementowi opisu słownictwa w słownikach, dziś wracam do zagadnień poprawnościowych, i to tych najbardziej podstawowych.

Co jakiś czas spotykam się z prośbami, by w tej rubryce przypominać o niektórych często używanych, ale błędnych formach językowych. Wydawać by się mogło, że ich niezgodność z normą jest oczywista, a świadomość tego – wysoka, jednak obserwacja wypowiedzi (zwłaszcza mówionych, ale też np. wpisów na stronach internetowych) wielu współczesnych Polaków dowodzi, że rzeczywiście warto o tym przypominać. Ze względu na ograniczoną objętość tego tekstu wybiorę – dość arbitralnie – jedynie dwa zjawiska.

Najpierw formuła, za pomocą której zwracamy się do kobiet, rozpoczynając rozmowę, czyli połączenie proszę pani. Otóż ta, wydawałoby się, prosta konstrukcja z dopełniaczem bardzo często jest zamieniana na biernikową postać proszę panią. Myli się w ten sposób formułę grzecznościową, która ma za zadanie zwrócić odbiorcy uwagę na właśnie rozpoczynaną wypowiedź, niejako zapowiedzieć ją (np. Proszę pani, czy mogłaby pani podać mi tę książkę) z bezpośrednim wyrażaniem prośby o coś (Proszę panią o to, by przestała pani rozmawiać przez telefon).

Błąd ten ma wiele przyczyn. Jedną z nich może być to, że w przypadku form męskich w obu typach zdań używamy takich samych konstrukcji, ponieważ dopełniacz i biernik mają identyczną postać: Proszę pana, czy mógłby pan podać mi tę książkę i Proszę pana o to, by przestał pan rozmawiać przez telefon. W odniesieniu do rzeczowników żeńskich jest jednak przecież inaczej: ich dopełniacz i biernik są różne.

Inną przyczyną powtarzania niepoprawnej formuły może być to, że dziś z wielu inicjalnych wyrażeń złożonych z czasownika prosić i osobowego rzeczownika rodzaju żeńskiego używa się niemal wyłącznie właśnie proszę pani. Wszyscy zapewne pamiętamy początek wiersza Tuwima „O Grzesiu kłamczuchu i jego cioci”: Wrzuciłeś, Grzesiu, list do skrzynki, jak prosiłam? / List, proszę cioci? List? Wrzuciłem, ciociu miła – jednak połączenie proszę cioci spotkać dziś można bardzo rzadko. Dawniej regularnie stosowano także konstrukcje proszę koleżanki, proszę mamy, proszę babci itp., co pomagało utrwalić właściwą formę rzeczownika.

Pytanie o proszę panią i proszę pani dość często zdawano Poradni Językowej PWN, więc kierujący nią swego czasu prof. Mirosław Bańko jednemu z respondentów zaproponował wierszyk ułatwiający zapamiętanie zasad używania tych wyrażeń: Proszę pana, proszę pani, / „Proszę panią” jest do bani! / Proszę babci, cioci, mamy, / Dość już „proszę panią” mamy / I prosimy każdą panią: / Niechaj panie zwrot ten ganią!

Drugi powszechny błąd to stosowanie formy te w odniesieniu do rzeczowników rodzaju nijakiego w liczbie pojedynczej. Coraz częściej słyszy się konstrukcje typu *te dziecko, *te okno, *te pole, *te biuro, *te picie itp. Rzecz jasna, wszędzie tam powinien się znaleźć zaimek to. Skąd biorą się takie niepoprawne formy? Jedną z przyczyn może być to, że często w takich kontekstach używa się też zaimków lub przymiotników, które mają wówczas właśnie końcówkę -e, np. to moje dziecko, to brudne okno, to nieprzyjazne biuro, to smaczne picie itp. W naturalny sposób niejako przenosi się wówczas takie zakończenie także na zaimek.

dr Tomasz Korpysz
Idziemy nr 44 (578), 30 października 2016 r.

PODZIEL SIĘ:
OCEŃ:
- Reklama -

DUCHOWY NIEZBĘDNIK - 29 marca

Wielki Piątek
Dla nas Chrystus stał się posłusznym aż do śmierci, i to śmierci krzyżowej.
Dlatego Bóg wywyższył Go nad wszystko i darował Mu imię ponad wszelkie imię.

+ Czytania liturgiczne (rok B, II): J 18, 1 – 19, 42
+ Komentarz do czytań (Bractwo Słowa Bożego)

ZAPOWIADAMY, ZAPRASZAMY

Co? Gdzie? Kiedy?
chcesz dodać swoje wydarzenie - napisz
Blisko nas
chcesz dodać swoją informację - napisz



Najczęściej czytane artykuły



Najwyżej oceniane artykuły

Blog - Ksiądz z Warszawskiego Blokowiska

Reklama

Miejsce na Twoją reklamę
W tym miejscu może wyświetlać się reklama Twoich usług i produktów. Zapraszamy do kontaktu.



Newsletter