O dobrym słowniku

fot.pixabay.com/CC0

Serwis internetowy PWN, o którym pisałem ostatnio, to niezwykle bogate źródło wiedzy o polszczyźnie. Ma on przy tym już długą tradycję, a jednym z jego elementów jest dobrze znany, pochodzący jeszcze z lat 50. ubiegłego wieku „Słownik języka polskiego” pod redakcją Witolda Doroszewskiego. Warto jeszcze dodać, że w serwisie znaleźć można m.in. nie tylko po prostu poprawne ortograficzne postaci trudnych pod tym względem wyrazów (czyli hasła ze słownika ortograficznego), lecz także przejrzyście uporządkowane „Zasady pisowni i interpunkcji”. Polska ortografia i interpunkcja (zwłaszcza ta druga) sprawiają użytkownikom wiele różnorakich problemów, niezwykle cenne jest więc to, że w każdej chwili, choćby na ekranie telefonu, można przeczytać odpowiednią zasadę dotyczącą pisowni. Ciekawym dodatkiem do nich jest zbiór haseł o identycznej wymowie, ale różnej pisowni (i, rzecz jasna, różnym znaczeniu): od a conto (‘na rachunek’) i akonto(‘zaliczka’) oraz agendka (‘mała agenda’) i agentka (‘kobieta agent’) przez nawarzyć (‘nagotować’) i naważyć (‘przygotować, ważąc’) oraz nawieść (‘sprowadzić, wiodąc’) i nawieźć (‘nagromadzić, wioząc; użyźnić’) aż po zza granicy (‘spoza linii granicznej’) i z zagranicy (‘z obcego kraju’) oraz Żórawina (‘nazwa wsi’) i żurawina (‘roślina’).

PWN to marka dobrze rozpoznawalna wśród Polaków, wielu zna też serwis internetowy wydawnictwa. Jak sądzę, znacznie mniej osób wie o istnieniu „Dobrego słownika”, dostępnego (częściowo bezpłatnie) na stronie dobryslownik.pl. Jego twórcami są trzej młodzi językoznawcy: dr Artur Czesak, dr Łukasz Szałkiewicz i dr Sebastian Żurowski, którzy tak piszą o swoim dziele: Zastępuje wiele różnych słowników i poradników. Pomaga rozstrzygać wątpliwości językowe w jednym miejscu. Koniec z decydowaniem, czy należy sięgnąć do słownika poprawnej polszczyzny, wyrazów obcych, ortograficznego, frazeologicznego, nazw własnych, języka polskiego, wymowy... uff. Twórcy nazywają go pierwszym internetowym słownikiem poprawnej polszczyzny i podkreślają: Otrzymujesz rozwiązanie najczęstszych i najtrudniejszych faktycznych wątpliwości językowych. Ich opis jest aktualny i zgodny z faktycznymi danymi językowymi. W przypadku, gdy Dobry słownik zajmuje inne stanowisko niż poprzednie źródła poprawnościowe, odpowiednio to uzasadnia. To ważna informacja i deklaracja. Po pierwsze, językoznawcy czerpią dane do słownika z analizy współczesnych tekstów, opisują więc polszczyznę żywą, aktualną. Po drugie, nie powielają bezkrytycznie dawnych źródeł – przeciwnie, weryfikują je, niekiedy też surowo (ale merytorycznie) krytykują rozstrzygnięcia, które są powielane od lat, a nie mają dostatecznego uzasadnienia lub też nie przystają do dzisiejszej polszczyzny.

Dobrysłownik.pl to jednak nie tylko słownik poprawnej polszczyzny – choćby i najbardziej aktualny, nowoczesny i przyjazny w odbiorze. To także słownik ortograficzny, słownik wyrazów bliskoznacznych, zbiór typowych połączeń danego słowa czy wreszcie „Kompendium dobrej polszczyzny”, czyli zespół różnego rodzaju uporządkowanych tematycznie reguł dotyczących języka i tekstu, np. „1. etykieta językowa: jak zacząć i zakończyć e-mail?” czy „357. dzielenie wyrazów: większe całostki (adresy mailowe, nazwy złożone itp.)”. Reguły takie to w praktyce miniartykuliki, autorzy nie ograniczają się bowiem do krótkich zasad, lecz raczej snują rozważania na dany temat, podają przykłady, niekiedy odwołują się do najnowszych naukowych opracowań itp. Muszę jednak w tym miejscu zaznaczyć, że tylko nieliczne zasady i jedynie fragmenty haseł są dostępne w darmowej wersji serwisu. Dostęp do większości jest płatny. Płatne jest także korzystanie z poradni językowej.

Idziemy nr 25 (765), 21 czerwca 2020 r.