O Zasadach pisowni i interpunkcji polskiej

fot.jcomp | Freepik

Przed tygodniem, kończąc cykl tekstów poświęconych najnowszej reformie ortografii, przypomniałem, że Rada Języka Polskiego wraz z komunikatem o wprowadzeniu jedenastu zmian opublikowała osobny dokument Zasady pisowni i interpunkcji polskiej, który zawiera najbardziej aktualne przepisy (z uwzględnieniem wprowadzonych w tym roku modyfikacji). Dokument ten, dostępny na stronie internetowej Rady, jest obszerny (79-stronicowy) i bardzo szczegółowy. Co w nim można znaleźć?

Poza ciekawą Przedmową, w której krótko opisano trwającą od 1918 r. historię publikowania podobnych opracowań oraz kulisy obecnej reformy, dokument składa się z dwóch zasadniczych – dość oczywistych – części: I Zasady pisowni i II Zasady interpunkcji, a każda z nich została podzielona na rozdziały i podrozdziały. Przywołam tu tytuły głównych rozdziałów, żeby dać Państwu wyobrażenie, jakie informacje można tam znaleźć, nie wszystkie bowiem są oczywiste.

Część pierwsza, dotycząca ortografii, zawiera dziesięć rozdziałów. Są to: 1. Ogólne zasady pisowni, 2. Oznaczanie samogłosek, 3. Oznaczanie spółgłosek, 4. Pisownia łączna, rozdzielna i z łącznikiem, 5. Dzielenie wyrazów w tekstach w języku polskim, 6. Skróty, 7. Skrótowce, 8. Wielkie i małe litery, 9. Transkrypcja i transliteracja alfabetów niełacińskich na język polski, 10. Adaptacja ortograficzna i pisownia obcojęzycznych nazw własnych. Jak widać, do Zasad… powinni zaglądać nie tylko ci, którzy szukają konkretnych rozstrzygnięć i reguł dotyczących pisowni „ch” i „h”, „ó” i „u” czy też używania wielkich i małych liter. Współcześnie szczególnie przydatne mogą być choćby rozdziały 9. i 10., w których znajdziemy m.in. Aktualne źródła zasad lub systemy transliteracji i transkrypcji oraz informacje o adaptacji ortograficznej nazw własnych występujących w językach posługujących się alfabetami cyrylickimi.

Część druga składa się z podrozdziałów wydzielonych w sposób niejako naturalny, intuicyjny, tzn. tak, że każdy kolejny poświęcony jest jakiemuś znakowi interpunkcyjnemu: 11. Kropka, 12. Przecinek, 13. Średnik, 14. Znak zapytania (pytajnik), 15. Wykrzyknik, 16. Wielokropek, 17. Dwukropek, 18. Myślnik (pauza), 19. Nawias, 20. Cudzysłów. Rozdziały o kropce i przecinku są, rzecz jasna, najbardziej rozbudowane i wewnętrznie podzielone, ponieważ zasad dotyczących używania tych dwóch znaków jest najwięcej. Omawia się tu np. tak szczegółowe zagadnienia, jak chociażby używanie kropek w zapisach dat czy też pomijanie przecinka w niektórych kontekstach (możemy się dowiedzieć m.in., że „Nie oddziela się ani nie poprzedza przecinkiem […] zleksykalizowanych wyrażeń typu co się zowie, jak się patrzy”).